Hội thảo Giới thiệu và tập huấn mô hình mô phỏng tác động vi mô của chính sách thuế và bảo hiểm xã hội cho Việt Nam (VNMOD)
Hiện nay ở Việt Nam, hệ thống chính sách thuế và bảo hiểm xã hội đang trong quá trình hoàn thiện. Quá trình này có thể ảnh hưởng đến thu nhập của hộ gia đình ở cấp độ vi mô và tác động đến nghèo đói, bất bình đẳng và thu ngân sách ở cấp độ vĩ mô. Với mục đích giới thiệu một công cụ mô phỏng ảnh hưởng của việc thay đổi chính sách thuế và bảo hiểm xã hội đối với hộ gia đình, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương phối hợp với tổ chức UNU-WIDER tổ chức “Hội thảo giới thiệu và tập huấn mô hình mô phỏng tác động vi mô của chính sác thuế và bảo hiểm xã hội ở Việt Nam – VNMOD” từ ngày 13-15/11/2017, nhằm nâng cao năng lực thực hiện các đánh giá định lượng, mô phỏng tác động của các công cụ chính sách thuế và bảo hiểm xã hội có ý nghĩa quan trọng trong việc giải trình, cân nhắc điều chỉnh chính sách thuế và bảo hiểm xã hội.
Tham dự hội thảo có các đại diện của các Viện nghiên cứu như: Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), Tổng cục Thống kê (Viện Khoa học Thống kê), Viện nghiên cứu kinh tế và Chính sách của trường Đại học Quốc gia Hà Nội (VEPR), Tổ chức UNU-WIDER, …
Phát biểu khai mạc tại Hội thảo, TS. Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng CIEM nhấn mạnh: Trong nghiên cứu hoạch định chính sách nếu có những bằng chứng thuyết phục thì nghiên cứu đó sẽ nhận được sự đánh giá tốt hơn, tạo ra áp lực với các nhà phản biện để tiếp thu, đề xuất những chính sách bền vững, lâu dài. Mô hình VNMOD sẽ là công cụ hữu hiệu để phân tích tác động của các chính sách thuế, bảo hiểm xã hội trong bối cảnh hiện nay ở Việt Nam.
Ngoài ra, Giám đốc UNU-WIDER Finn Tarp cho rằng các mô hình mô phỏng vi mô thuế mang lại những lợi ích vô cùng quan trọng, đóng vai trò như bộ phận cấu thành hệ thống “kế toán” của Chính phủ, giúp biết những ai đã trả bao nhiêu thuế và những ai được hưởng lợi, cũng như việc ảnh hưởng của thuế tới ngân sách nhà nước, ước lượng tác động của cải cách thuế, an sinh xã hội. Bên cạnh đó, có thể dựa vào dữ liệu hệ thống thuế để nhận biết, phân tích khi có sai sót dữ liệu xảy ra. Vì thế cần phải xây dựng những chính sách và mô hình mới về thuế và bảo hiểm xã hội.
Các nhà nghiên cứu của UNU-WIDER đã chia sẻ mô hình mô phỏng vi mô thuế và bảo hiểm xã hội được triển khai tại nhiều quốc gia trên thế giới như SOUTHMOD, EUROMOD. Các mô hình này được đánh giá sở hữu giao diện thân thiện với người sử dụng, miễn phí cho hoạt động phi thương mại, tài liệu của mô hình được phổ biến đầy đủ rộng rãi, có hiệu lực và minh bạch.
Tại Hội thảo, mô hình mô phỏng vi mô VNMOD đầu tiên của Việt Nam được giới thiệu. VNMOD sử dụng dữ liệu Khảo sát mức sống dân cư năm 2012, các khoản thuế và các khoản đóng góp vào bảo hiểm xã hội (thuế thu nhập của người lao động, thuế thu nhập từ đầu tư vốn, thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt, các khoản đóng góp vào bảo hiểm xã hội) để đưa vào phân tích mô hình và dự báo tác động của chính sách thuế, bảo hiểm xã hội tới đời sống dân cư giai đoạn 2013-2015. Kết quả mà mô hình cho thấy thu nhập khả dụng thực tế theo thập phân vị đều giảm trong giai đoạn 2013-2015, mức phục hồi năm 2016 không đủ bù đắp cho mức giảm lũy kế giai đoạn này; thu nhập thực tế của người lao động giảm trong giai đoạn 2012-2016; các hộ gia đình thu nhập cao hơn có xu hướng chi VAT nhiều hơn; tốc độ tăng trưởng mô phỏng các khoản đóng góp vào bảo hiểm xã hội đối với người lao động lớn hơn người sử dụng lao động, nhìn từ góc độ này thì người lao động đang phải chịu tác động hơn rất nhiều từ các chính sách thuế và bảo hiểm xã hội.
Toàn cảnh Hội thảo
Văn Thụy