Trong nhiều năm nay, những người làm việc trong lĩnh vực này đã đầu tư nỗ lực vào việc trình bày rõ ràng, chứng minh, truyền đạt và thậm chí định lượng giá trị này cho xã hội, để chứng minh giá trị và vai trò đặc biệt của họ. Hãy hỏi bất kỳ nhà thống kê chính thức nào “số liệu của bạn có gì đặc biệt?” và họ sẽ cho bạn biết rằng, được củng cố bởi các Nguyên tắc Cơ bản của Thống kê Chính thức, các bộ dữ liệu, số liệu và phân tích mà họ tạo ra là đặc biệt đáng tin cậy, có đạo đức và độc lập.
Nhưng một báo cáo mới từ Hội nghị các nhà thống kê châu Âu của UNECE, cơ quan thống kê cao nhất của Liên hợp quốc ở châu Âu và Bắc Mỹ, lập luận rằng chính các nhà thống kê không phải là những người nên cố gắng trả lời câu hỏi, “số liệu thống kê chính thức có gì đặc biệt?” .
Trong những điều có thể là một sự thay đổi mô hình đối với cách mà các NSO phát triển và đánh giá kết quả đầu ra của họ, báo cáo Đo lường Giá trị của Thống kê Chính thức: thử nghiệm và phát triển khung đo lường, được viết bởi một nhóm chuyên gia gồm các chuyên gia trong khu vực và trên toàn cầu, đưa ra một khẳng định đơn giản nhưng mạnh mẽ: bất kỳ nỗ lực nào nhằm định lượng số liệu thống kê chính thức có giá trị như thế nào đều phải bắt đầu bằng cách hỏi giá trị nghĩa là gì và giá trị nhận thức của ai là quan trọng.
Báo cáo lập luận rằng có thể không hữu ích và thậm chí gây bất lợi nếu chỉ giả định rằng những gì làm cho số liệu thống kê chính thức có giá trị là những điều mà bản thân các nhà thống kê chính thức cho là quan trọng – độ chính xác, độ tin cậy, việc sử dụng nhất quán các khái niệm được xác định rõ ràng và các phương pháp được quốc tế thống nhất. Điều gì sẽ xảy ra nếu những người thực sự sử dụng số liệu thống kê, hoặc những người được hưởng lợi gián tiếp từ chúng, trên thực tế đánh giá một điều gì đó khác biệt? Có thể một số người muốn dữ liệu của họ cực nhanh và thậm chí sẵn sàng đánh đổi một số mức độ chính xác để đạt được tốc độ. Có thể những người khác đánh giá cao các biểu đồ dễ hiểu với lời giải thích rõ ràng, hơn là các bảng dữ liệu chi tiết; trong khi một số người khác lại coi trọng khả năng tương tác hoặc khả năng đọc của máy cho phép họ tải xuống và xử lý bộ dữ liệu một cách dễ dàng.
Điều này không phủ nhận tầm quan trọng của các Nguyên tắc Cơ bản, những hướng dẫn chủ chốt và đầy đủ. Như các tác giả của báo cáo lập luận rằng: các nguyên tắc hướng dẫn không nhất thiết cho các nhà hoạch định chính sách và công chúng khi họ quan tâm, lựa chọn và sử dụng số liệu thống kê.
Nhóm đã thu thập các nghiên cứu điển hình và báo cáo chi tiết từ nhiều quốc gia, đồng thời xem xét cách định nghĩa và đo lường giá trị tại các cơ quan thống kê. Họ phát hiện ra rằng nhiều chỉ tiêu được sử dụng nội bộ để theo dõi giá trị gia tăng của công việc thống kê không thực sự đo lường giá trị. Số lần được tải xuống, nhận xét, trích dẫn trong tài liệu học thuật hoặc “thích” trên mạng xã hội một thứ gì đó có thể cho chúng ta gợi ý về giá trị của sản phẩm, nhưng chúng không cung cấp thước đo rõ ràng và chi tiết về giá trị đó. Điều này cũng đúng đối với các chỉ tiêu về chất lượng thống kê, chẳng hạn như mức độ số liệu thống kê được tạo ra không có lỗi, tốc độ sửa lỗi, lượng siêu dữ liệu có sẵn và tính kịp thời của các bản phát hành thống kê. Những điều này thực sự làm cho số liệu thống kê chính thức có giá trị đối với một số người dùng và chúng là nền tảng của chất lượng cao của số liệu thống kê chính thức.
Sau khi thu thập và phân tích bằng chứng từ nhiều quốc gia, các tác giả của báo cáo UNECE đã kết luận rằng phần lớn các NSO đang thực hiện để đánh giá giá trị công việc của họ được thực hiện từ góc độ giá trị dựa trên sản xuất – định lượng giá trị theo thuật ngữ về giá cả, doanh thu và “sự sẵn sàng chi trả” – một quan điểm dễ hiểu về giá trị tương ứng với cách chúng tôi thường định giá hàng hóa trên thị trường và hàng hóa cho phép NSO đo lường mọi thứ từ quan điểm sản xuất các sản phẩm và dịch vụ thống kê của chính họ. Tuy nhiên, lực lượng đặc nhiệm lập luận rằng mặc dù tương đối dễ hiểu, nhưng quan điểm này không phải là quan điểm tốt nhất khi hiểu giá trị của các số liệu thống kê chính thức. Bất kỳ nỗ lực nào để định lượng số liệu thống kê chính thức có giá trị cũng nên từ một quan điểm dựa trên người tiêu dùng, một quan điểm cho phép nhận thức chủ quan, cảm tính và năng động.
Báo cáo của họ chắt lọc một tập hợp các thông điệp chính để định hướng cho các tổ chức phi chính phủ khi họ bắt tay vào thay đổi hướng tới quan điểm dựa trên người tiêu dùng. Chủ yếu trong số này là:
- Các NSO cần đo lường giá trị của chính họ để chứng minh và cải thiện: với tư cách là nhà cung cấp hàng hóa công cộng, NSO cần vừa cho thấy rằng họ đang sử dụng tốt các nguồn lực công và mang lại lợi tức đầu tư tốt, vừa giám sát hiệu quả và nỗ lực để họ có thể liên tục làm tốt hơn.
- Để xác định giá trị, NSO phải tìm kiếm quan điểm của mọi người: các nhà sản xuất số liệu thống kê chính thức không nên giả định rằng họ biết mọi người đánh giá cao điều gì trong các sản phẩm và dịch vụ thống kê mà không hỏi họ một cách rõ ràng – không chỉ những người tích cực sử dụng số liệu thống kê chính thức mà cả những người không sử dụng số liệu thống kê chính thức.
- Giá trị không đồng nghĩa với chất lượng: chất lượng là một khái niệm kỹ thuật được định nghĩa rõ ràng trong thống kê. Về cơ bản, nó đại diện cho “các số liệu thống kê tốt như thế nào”. Ngược lại, giá trị chỉ có thể được xác định dựa trên tham chiếu đến người thực hiện việc định giá, vì đó là sự đánh giá chủ quan về chất lượng khiến một thứ gì đó được mong muốn. Nói cách khác, giá trị, giống như vẻ đẹp, nằm trong mắt của kẻ si tình.
Để đưa ra một hướng đi phía trước, báo cáo đề xuất các công cụ có thể cho phép các NSO điều chỉnh lại suy nghĩ của họ. Đầu tiên là một mô hình khuyến khích một cái nhìn mở rộng về giá trị do khách hàng cảm nhận vượt ra ngoài các khía cạnh thông thường của chất lượng thống kê. Thứ hai là phương pháp được gọi là “Bản đồ kết quả” có thể giúp NSO xác định lộ trình rõ ràng để đạt được các mục tiêu trọng tâm của thống kê chính thức; làm việc từ các mục tiêu chiến lược cốt lõi, đến các kết quả có thể đo lường được, đến các chỉ số định lượng về giá trị.
Đồ họa về giá trị của thống kê chính thức
Báo cáo, được xác nhận bởi Hội nghị các nhà thống kê Châu Âu, là công việc của một nhóm chuyên gia quốc tế gồm các chuyên gia từ các tổ chức thống kê quốc gia và quốc tế do Văn phòng thống kê quốc gia của Vương quốc Anh chủ trì. Nhóm tiếp tục làm việc để thúc đẩy sự thay đổi tư duy này trong thống kê chính thức và vào năm 2023, nhóm sẽ nhắm đến việc thu thập các ví dụ về các quốc gia tiên phong thử nghiệm các phương pháp tiếp cận mới, cũng như truyền đạt các thông điệp chính của báo cáo trong một phiên bản tóm tắt cô đọng.
ĐN (lược dịch)
Nguồn: https://unece.org/media/Statistics/news/376372