Các giải Nobel, do nhà khoa học người Thụy Điển Alfred Nobel sáng lập, được trao tặng lần đầu tiên vào năm 1901. Ban đầu giải thưởng chỉ có 5 hạng mục bao gồm các lĩnh vực Vật lý, Hóa học, Y học, Văn học và Hòa bình. Đến năm 1968, Ngân hàng Thụy Điển đã đưa thêm vào một giải về lĩnh vực kinh tế.
Mỗi giải thưởng bao gồm một huy chương vàng, một giấy chứng nhận và số tiền thưởng trị giá 8 triệu kronor Thụy Điển (tương đương 960.000 USD).
1. Giải Nobel Y học
Ông William Campbell sinh tại Ireland, ông Satoshi Omura tới từ Nhật Bản và bà Youyou Tu từ Trung Quốc đã được trao giải Nobel Y học năm 2015 cho những phát hiện của họ trong việc điều trị các ký sinh trùng.
Ủy ban Nobel tại Stockholm, Thụy Điển cho biết Campbell và Omura được tôn vinh vì các phát hiện liên quan tới phương pháp điều trị chống lại các bệnh nhiễm trùng gây ra do giun tròn ký sinh, trong khi bà Youyou Tu được vinh danh về những phát hiện liên quan tới một phương pháp điều trị bệnh sốt rét.
2. Giải Nobel Vật lý
Giải Nobel Vật lý năm 2015 đã được trao cho tiến sĩ Takaaki Kajita, 56 tuổi, của Đại học Tokyo (Nhật Bản) và tiến sĩ Arthur B.McDonald, 72 tuổi, thuộc Đại học Nữ hoàng (Canada). Hai ông Kajita và McDonald được vinh danh vì đóng góp của họ trong nỗ lực quan sát những dao động của neutrino, vốn cho phép rút ra kết luận rằng loại hạt này trên thực tế có khối lượng, khác với suy đoán trước đây.
Phát hiện trên đã làm thay đổi sự hiểu biết của con người về hoạt động ở tận trong cùng của vật chất, đồng thời có vai trò quan trọng đối với quan điểm của chúng ta về vũ trụ.
3. Giải Nobel Hóa học
Ba nhà khoa học được vinh danh đạt giải Nobel Hóa học năm 2015 là ông Tomas Lindahl, người Anh và hiện đang làm việc tại Viện Francis Crick, trong khi hai nhà khoa học Mỹ là ông Paul Modrich và ông Aziz Sancar.
Thông báo của Viện Hàn lâm Khoa học Thụy Điển cho biết các công trình nghiên cứu của ba nhà khoa học trên đã giúp vẽ bản đồ, ở cấp độ phân tử, về quá trình tế bào sửa chữa những ADN bị hư hại và phương thức bảo vệ thông tin di truyền.
Công trình của ba nhà nghiên cứu này đã cung cấp kiến thức quan trọng về cách thức hoạt động của một tế bào sống và được coi là bước tiến mới trong quá trình phát triển phương thức điều trị căn bệnh ung thư.
4. Giải Nobel Văn học
Chân dung nhà văn Svetlana Alexievich
Giải Nobel văn học 2015 đã được trao cho nữ nhà văn, nhà báo người Belarus Svetlana Alexievich nhờ các tác phẩm về chiến tranh và lịch sử.
Theo Viện Hàn lâm Thụy Điển: “Giải Nobel Văn học 2015 được trao cho Svetlana Alexievich để tôn vinh những dòng văn phức điệu của bà. Văn của bà là tượng đài tri ân sự đau khổ và lòng dũng cảm trong thời đại chúng ta. Những dòng văn phi thường giúp nhân loại hiểu biết sâu sắc hơn về cả một thời đại của thế giới – thời đại Liên bang Xô Viết”.
Svetlana Alexievich nổi tiếng về những ký sự tỉ mỉ ghi chép lịch sử hiện đại, ví dụ như xung đột Liên Xô – Afghanistan, sự sụp đổ của Liên Bang Xô Viết và thảm họa Chernobyl. Những cuốn sách của bà có một đặc trưng là sử dụng nhiều giọng điệu khác nhau để truyền tải những trải nghiệm cảm xúc trong nhiều chuỗi biến động của lịch sử.
5. Giải Nobel Hòa bình
Các thành viên của Bộ Tứ Đối thoại quốc gia Tunisia
Nobel Hòa bình năm 2015 được trao cho Bộ Tứ Đối thoại quốc gia Tunisia, vì những nỗ lực của nhóm này trong việc kiến tạo hòa bình và dân chủ tại quốc gia Bắc Phi.
Nhóm Bộ Tứ này bao gồm: Tổng Liên đoàn Lao động Tunisia, Liên minh Công nghiệp – Thương mại và Thủ công nghiệp Tunisia, Liên đoàn Nhân quyền và Hội đồng Luật sư Tunisia.
Bộ tứ được thành lập vào mùa hè 2013 khi tiến trình dân chủ hóa đang có nguy cơ sụp đổ vì các vụ ám sát chính trị và bạo loạn xã hội gia tăng. Hội đồng Nobel tuyên bố: “Nhóm này gây dựng nên một lộ trình chính trị hòa bình vào thời điểm đất nước cận kề bờ vực nội chiến. Đây là yếu tố đưa Tunisia đi tới việc thành lập một chính phủ lập hiến bảo đảm quyền lợi chính đáng của toàn thể người dân, không phân biệt giới tính, quan điểm chính trị và tín ngưỡng tôn giáo”.
6. Giải Nobel Kinh tế
Giáo sư Angus Deaton đến từ Đại học Princeton University, vừa được trao giải Nobel Kinh tế năm 2015 vì những phân tích về tiêu dùng, nghèo đói và trợ cấp xã hội.
Ông Deaton đã được trao giải với việc giải thích được 3 vấn đề chính: người tiêu dùng lựa chọn chi tiêu trong những loại hàng hóa khác nhau như thế nào; thu nhập xã hội được sử dụng bao nhiêu, và bao nhiêu trong số ấy được tích trữ; biện pháp và cách phân tích nào tốt nhất dành cho phúc lợi và nghèo đói.
Ủy ban trao giải đánh giá cao tính ứng dụng thực tiễn của các nghiên cứu mà Deaton đã thực hiện. Các nghiên cứu của ông giúp đo lường mức nghèo đói hay thống kê về chất lượng cuộc sống ở các nước nghèo để từ đó giải ngân dòng vốn hỗ trợ xóa đói giảm nghèo một cách hiệu quả nhất.
Ông Deaton sinh năm 1945 tại Edinburgh, Scotland, hiện mang 2 quốc tịch Anh – Mỹ và đang làm việc tại trường đại học Princeton của Mỹ.
ĐBH (tổng hợp)