Ngày 20 tháng 6, các nhà thống kê quốc gia cao cấp nhất từ 57 quốc gia trong và ngoài khu vực UNECE được tập hợp cho phiên họp toàn thể hàng năm của Hội nghị các nhà thống kê châu Âu (CES). Đây là cơ quan ra quyết định thống kê cao nhất của UNECE, trong đó các tiêu chuẩn thống kê được thống nhất và thông qua cũng như theo đuổi định hướng mới cho thống kê. Họ sẽ chia sẻ các kỹ thuật và công nghệ mới hiện đại để thu thập dữ liệu, biến dữ liệu thành các số liệu thống kê hữu ích, có ý nghĩa và đảm bảo rằng số liệu thống kê đó đến được với những người sử dụng theo cách họ muốn và cần.
Năm 2022 đánh dấu 30 năm kể từ khi Nguyên tắc cơ bản của thống kê chính thức, hiện là tiêu chuẩn toàn cầu được Đại hội đồng thông qua, lần đầu tiên được UNECE phát triển và thông qua.
“Đối với những người được giao nhiệm vụ hướng dẫn và giám sát sự tiến bộ của các quốc gia khi cần giải quyết những thách thức lớn của thời đại chúng ta – biến đổi khí hậu, già hóa dân số, đô thị hóa bền vững, chuyển đổi sang nền kinh tế xanh – không thể phóng đại giá trị của thông tin toàn diện và đáng tin cậy. Tôi mời tất cả các quốc gia tôn trọng và duy trì các Nguyên tắc, đồng thời củng cố và hỗ trợ các nhà sản xuất thống kê chính thức để họ được trao quyền thực hiện các Nguyên tắc ở mức tối đa”, Thư ký điều hành UNECE Olga Algayerova cho biết.
Các nguyên tắc được đưa ra vào thời điểm có nhiều thay đổi và biến động trong khu vực. Khi các nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường ở nhiều quốc gia thành viên, hơn bao giờ hết, các nhà thống kê nhận ra rằng họ cần có một khung chung để xác định các nguyên tắc hướng dẫn thực hiện. Các số liệu thống kê hiệu quả phụ thuộc vào một khung như vậy nhằm đảm bảo sự tin cậy và uy tín. Có nhiều sự khác biệt giữa các quốc gia về cách tổ chức sản xuất thống kê, thu thập dữ liệu, nhu cầu đáp ứng là gì, nhưng những nguyên tắc tiêu chuẩn này là phổ biến.
Các nguyên tắc làm nền tảng mà các nhà sản xuất số liệu thống kê chính thức thực hiện: từ các phương pháp thu thập, xử lý và lưu trữ dữ liệu đến cách các cơ quan thống kê phổ biến số liệu thống kê và giao tiếp với những người sử dụng chúng. Các nguyên tắc đảm bảo sự độc lập khỏi ảnh hưởng chính trị, quyền và nghĩa vụ công khai sửa chữa việc sử dụng sai hoặc hiểu sai các số liệu thống kê. Chúng bảo vệ độ tin cậy của các số liệu thống kê chính thức, cho phép đóng vai trò duy nhất như một công ích làm nền tảng cho sự phát triển bền vững và dân chủ. Chỉ khi các số liệu thống kê được phổ biến công khai theo cách mà tất cả người sử dụng đều có thể tin tưởng, truy cập và hiểu như nhau, thì xã hội mới có thể buộc những người ra quyết định phải giải trình. Do đó, số liệu thống kê chính thức là cốt lõi của các nền dân chủ hiện đại.
Bằng cách đánh dấu kỷ niệm 30 năm này, các cơ quan thống kê trên toàn khu vực đang nhận ra tầm quan trọng liên tục và ngày càng tăng của các nguyên tắc trong việc hướng dẫn họ thực hiện. Khi lượng dữ liệu tuyệt đối được tạo ra tăng lên ở khắp mọi nơi, những người dựa vào thực tế để đưa ra quyết định phải đối mặt với rất nhiều nguồn khả thi mà họ có thể xoay chuyển. Đồng thời, việc sử dụng dữ liệu một cách sai lệch có chủ ý, sử dụng có chọn lọc các số liệu và diễn giải không chính xác rất nhiều.
Với tuyên ngôn chung về việc phục vụ xã hội với thông tin khách quan, phù hợp và chính xác để hướng dẫn các quyết định, cộng đồng các nhà thống kê chính thức sẽ tiếp tục duy trì và được dẫn dắt bởi Các Nguyên tắc Cơ bản trong 30 năm và hơn thế nữa.
Thúc đẩy hợp tác về thống kê tiên tiến
Họ cũng sẽ tranh luận về những câu hỏi cấp bách về vai trò tương lai của dữ liệu và thống kê trên thế giới – hỏi làm thế nào các cơ quan thống kê quốc gia, cơ quan sản xuất các số liệu thống kê công chính thức như GDP và quy mô dân số, nên thích ứng với những yêu cầu và thách thức luôn thay đổi của xã hội. Mọi người không muốn có gánh nặng hoàn thành các cuộc khảo sát và đôi khi nó có vẻ là nỗ lực trùng lặp khi các cơ quan công quyền và các công ty tư nhân đã nắm rất nhiều thông tin. Tại sao chúng ta lại gặp khó khăn trong việc cung cấp lại thông tin vì lợi ích của số liệu thống kê? Nhưng xã hội vẫn phụ thuộc vào các số liệu thống kê – vì vậy các cơ quan thống kê quốc gia cần thống nhất về cách họ có thể đưa ra các số liệu chính xác và đáng tin cậy bằng cách sử dụng các nguồn thay thế này.
CES năm nay sẽ xem xét vấn đề theo nhiều chủ đề khác nhau. Như thường lệ, Hội nghị sẽ giải quyết các câu hỏi lớn về phương pháp thống kê và thống nhất nhiều tiêu chuẩn thống kê mới — về các chủ đề đa dạng như hiện đại hóa bản đồ thống kê, nghèo đói chủ quan, nền kinh tế phi chính thức và không được quan sát, thống kê về trẻ em và thanh niên, các hình thức việc làm mới nổi, và các tác động về giới của đại dịch Covid-19.
Kể từ khi phát động chiến dịch kỷ niệm vào ngày 31 tháng 1, các quốc gia thành viên CES được chọn đã dẫn đầu một loạt mười chiến dịch đánh dấu lần lượt từng nguyên tắc. Nguyên tắc thứ mười, hợp tác quốc tế, được thể hiện bằng việc tập hợp đại diện của 57 quốc gia trong Hội nghị. Với tư cách là quốc gia chủ trì hiện tại của CES và quốc gia nơi các nguyên tắc lần đầu tiên được đưa ra, Ireland và Ba Lan đã dẫn đầu việc tiến hành nguyên tắc này.
Trong suốt chiến dịch, UNECE đã phát hành các văn bản ngắn giải thích ý nghĩa thực sự của mỗi nguyên tắc trong thực tế và tại sao nó lại quan trọng đối với xã hội. Những điều này, cùng với một số điểm nổi bật từ các chiến dịch do quốc gia lãnh đạo, có thể được tìm thấy trên một trang web chuyên dụng ra mắt hôm nay, ngày 20 tháng 6: http://w3.unece.org/FPOS30
Ở dạng tóm tắt, các nguyên tắc là:
Nguyên tắc 1: Mức độ liên quan, không thiên vị và quyền tiếp cận bình đẳng (Chiến dịch do Cục Thống kê Canada dẫn đầu từ ngày 31/01 đến ngày 11/02)
Nguyên tắc 2: Chuẩn mực và đạo đức nghề nghiệp (Chiến dịch do Thống kê New Zealand dẫn đầu từ 14/02 đến 25/02)
Nguyên tắc 3: Trách nhiệm giải trình và minh bạch (Chiến dịch do Cơ quan Thống kê Phần Lan và Cục Thống kê Trung ương Latvia dẫn đầu từ 28/02 đến 11/03)
Nguyên tắc 4: Phòng chống lạm dụng (Chiến dịch do Cơ quan Thống kê Vương quốc Anh dẫn đầu từ 14/03 đến 25/03)
Nguyên tắc 5: Nguồn thống kê chính thức (Chiến dịch do DANE Colombia dẫn đầu từ 28/03 đến 08/04)
Nguyên tắc 6: Bảo mật (Chiến dịch do INE Tây Ban Nha dẫn đầu từ 11/04 đến 22/04)
Nguyên tắc 7: Luật pháp (Chiến dịch do Cơ quan Thống kê Quốc gia Vương quốc Anh và Ủy ban Thống kê Cộng hòa Armenia lãnh đạo từ ngày 25/04 đến 06/05)
Nguyên tắc 8: Điều phối quốc gia (Chiến dịch do Viện thống kê và điều tra quốc gia Argentina dẫn đầu từ ngày 09/05 đến ngày 20/05/2017)
Nguyên tắc 9: Sử dụng các tiêu chuẩn quốc tế (Chiến dịch do Viện Thống kê Quốc gia Ý và Cục Thống kê quốc gia Cộng hòa Moldova dẫn đầu từ 23/05 đến 03/06)
Nguyên tắc 10: Hợp tác quốc tế (Chiến dịch do Cơ quan Thống kê Trung ương Ireland và Thống kê Ba Lan dẫn đầu cùng với Viện Thống kê Quốc gia Romania từ ngày 06/06 đến ngày 17/06)
Chiến dịch có thể được theo dõi và tham gia trên mạng xã hội với thẻ bắt đầu bằng # FPOS30 và #cesUNECE, được hỗ trợ trên Twitter bởi @unecestat và @UNECE.
Đỗ Ngát (lược dịch)
Nguồn: https://unece.org/media/Statistics/press/368555