Dữ liệu điều tra hộ gia đình, có sẵn trong Nền tảng nghèo đói và bất bình đẳng (PIP) của Ngân hàng Thế giới, tiếp tục là cốt lõi của việc giám sát các Mục tiêu phát triển bền vững (SDGs), cũng như tầm nhìn của Ngân hàng Thế giới. Một số SDG phụ thuộc rất nhiều vào dữ liệu điều tra để theo dõi tiến độ, đánh giá nhu cầu và đánh giá hiệu quả của các chính sách và biện pháp can thiệp. Các cuộc điều tra này là nền tảng cho việc xây dựng hơn 1/3 trong số 234 chỉ số SDG . Tuy nhiên, việc thiếu dữ liệu trong các cuộc điều tra thu nhập và chi tiêu của hộ gia đình đặt ra những thách thức.
Mặc dù dữ liệu điều tra hộ gia đình đã có những tiến bộ trên toàn cầu, nhưng các khu vực có thu nhập thấp vẫn tụt hậu
Nhìn chung, tính khả dụng của dữ liệu điều tra hộ gia đình đã được cải thiện ở nhiều quốc gia. Đã có tiến bộ đáng kể trong tính khả dụng của dữ liệu điều tra hộ gia đình có chứa thông tin về thu nhập, tiêu dùng hoặc cả hai, cho phép theo dõi tốt hơn tiến trình hướng tới Mục tiêu phát triển bền vững 1 (không còn đói nghèo) và Mục tiêu phát triển bền vững 10 (giảm bất bình đẳng). Trên toàn cầu, từ năm 1998 đến năm 2022, số lượng trung bình các tập dữ liệu điều tra thu nhập và chi tiêu hộ gia đình có sẵn trên mỗi quốc gia đã tăng từ 2,1 lên 9,9, tăng gần gấp năm lần (Hình 1). Các quốc gia có thu nhập trung bình cao và cao đã thúc đẩy tiến trình này. Nhiều dữ liệu điều tra hơn cũng đã khả dụng cho các quốc gia có thu nhập thấp hơn, với sự cải thiện về chất lượng dữ liệu, tần suất và tính kịp thời.
Tuy nhiên, vẫn còn những khoảng trống dữ liệu đáng kể. Mặc dù hơn ba phần tư dân số thế giới được đại diện bởi dữ liệu điều tra có sẵn trong Nền tảng nghèo đói và bất bình đẳng (PIP) được thu thập vào năm 2020 hoặc sau đó, nhưng ít hơn một nửa số quốc gia có dữ liệu điều tra từ cùng kỳ (Hình 2). Điều này có nghĩa là tính khả dụng của dữ liệu bị hạn chế hơn ở các quốc gia ít dân hơn. Tính khả dụng hạn chế của dữ liệu phản ánh các vấn đề liên quan đến việc thu thập dữ liệu không thường xuyên, thiếu năng lực thống kê, bối cảnh mong manh hoặc sự chậm trễ trong việc chia sẻ dữ liệu.
Việc thiếu dữ liệu điều tra đặc biệt rõ rệt ở những nơi nhu cầu về kiến thức về mức độ và phân phối phúc lợi là lớn nhất. Chưa đến một nửa dân số ở các quốc gia thu nhập thấp, dễ bị tổn thương, các quốc gia nhỏ và các quốc gia được Hiệp hội phát triển quốc tế (IDA) hỗ trợ đã được điều tra kể từ năm 2020. Những quốc gia này luôn có số lượng dữ liệu điều tra ít nhất kể từ năm 1998 (Hình 1) và tốc độ tiến triển chậm so với các quốc gia giàu có hơn. Hơn nữa, Châu Phi cận Sahara và Trung Đông và Bắc Phi không có đủ dữ liệu để theo dõi tình trạng nghèo đói toàn cầu trong những năm gần đây và do đó phải dựa vào dự báo nghèo đói hiện tại chủ yếu dựa trên dữ liệu từ trước đại dịch COVID-19.
Các số liệu toàn diện hơn về phúc lợi và hành tinh đáng sống đòi hỏi nhiều dữ liệu hơn và tốt hơn
Việc lấp đầy khoảng trống trong dữ liệu điều tra đặc biệt có liên quan khi xét đến tầm nhìn mới, mở rộng của Ngân hàng Thế giới kêu gọi một cách tiếp cận toàn diện hơn để đo lường phúc lợi Dữ liệu hiện tại của Ngân hàng Thế giới về phúc lợi tiền tệ được biên soạn chủ yếu để đo lường tình trạng nghèo đói và phúc lợi của những người ở dưới cùng của phân phối. Tầm nhìn mở rộng cũng xem xét bất bình đẳng và Khoảng cách thịnh vượng, nắm bắt toàn bộ phân phối phúc lợi
Ngay cả khi có dữ liệu, khả năng so sánh theo thời gian và giữa các quốc gia không phải lúc nào cũng là điều hiển nhiên. Ví dụ, các quốc gia ở Mỹ Latinh và Caribe thường sử dụng dữ liệu thu nhập trong khi các quốc gia ở Châu Phi cận Sahara sử dụng dữ liệu tiêu dùng để đo lường phúc lợi. Hai khu vực này nổi bật là có mức độ bất bình đẳng cao, nhưng sự khác biệt trong các biện pháp phúc lợi cơ bản của họ khiến việc so sánh mức độ bất bình đẳng của họ và trả lời câu hỏi nơi nào bất bình đẳng hơn trở nên khó khăn. Các vấn đề khác bao gồm việc báo cáo không đầy đủ về thu nhập hàng đầu và không trả lời điều tra, điều này có thể làm sai lệch ước tính bất bình đẳng. Trong bối cảnh thu nhập cao, nơi dữ liệu hành chính dễ tiếp cận hơn, dữ liệu thuế đã được sử dụng để hỗ trợ cho việc báo cáo thiếu này, nhưng phương pháp tốt nhất để thực hiện vẫn chưa rõ ràng, đặc biệt là đối với các quốc gia không có dữ liệu hành chính.
Các chỉ số tầm nhìn mới của Ngân hàng Thế giới về bản chất là dữ liệu chuyên sâu, mở rộng phạm vi sang các chỉ số phi tiền tệ về phúc lợi, giúp mở rộng kiến thức. Ví dụ, về điều kiện sống chung của người dân hoặc khả năng ứng phó của họ trong trường hợp có rủi ro liên quan đến khí hậu. Các chỉ số mới này yêu cầu các loại dữ liệu rất khác nhau và chi tiết, ví dụ như lượng khí thải nhà kính toàn cầu, hecta hệ sinh thái quan trọng, tỷ lệ người có nguy cơ cao gặp phải các mối nguy liên quan đến khí hậu và tình trạng thiếu hụt của người dân trong việc tiếp cận thực phẩm, dinh dưỡng, nước uống cơ bản, dịch vụ vệ sinh hoặc vệ sinh.
Để tối ưu hóa việc sử dụng dữ liệu theo tất cả các khía cạnh này trong thập kỷ tới, Carletto (2022) đã xác định các lĩnh vực ưu tiên để cải thiện dữ liệu điều tra. Những lĩnh vực này bao gồm: tăng cường khả năng tương tác và tích hợp các cuộc điều tra hộ gia đình; thiết kế và triển khai các cuộc điều tra toàn diện hơn, tập trung vào người trả lời; cải thiện hiệu quả chọn mẫu và phạm vi bao phủ; mở rộng việc sử dụng các công nghệ đo lường khách quan; xây dựng năng lực phỏng vấn cá nhân có sự hỗ trợ của máy tính, khảo sát qua điện thoại, web và khảo sát hỗn hợp; hệ thống hóa việc thu thập, lưu trữ và sử dụng siêu dữ liệu và siêu dữ liệu; kết hợp máy học và AI để kiểm soát và phân tích chất lượng dữ liệu; và cải thiện khả năng truy cập, khám phá và phổ biến dữ liệu.
Các dự báo về tương lai đi kèm với sự không chắc chắn lớn, điều này càng trầm trọng hơn do thiếu dữ liệu cơ bản đáng tin cậy
Rõ ràng, nhu cầu dữ liệu đang tăng lên, do đó làm cho khoảng cách dữ liệu lớn hơn và cấp bách hơn, đặc biệt là khi chúng ta nhìn vào một tương lai vô cùng bất định. Ví dụ, Hình 3 cho thấy sự thay đổi lớn trong dự báo về GDP bình quân đầu người toàn cầu theo các Lộ trình kinh tế xã hội chung (SSP) khác nhau. Các kịch bản này được sử dụng rộng rãi để mô tả các lộ trình khác nhau về cách nền kinh tế và khí hậu thế giới có thể phát triển trong tương lai. GDP bình quân đầu người đã được chứng minh là một yếu tố dự báo rất mạnh mẽ về tình trạng nghèo đói và nếu thu nhập của các quốc gia tăng theo các kịch bản lạc quan nhất, thì tình trạng nghèo đói cùng cực trên toàn cầu sẽ bị xóa bỏ trong vòng nhiều thập kỷ. Tuy nhiên, dựa trên các xu hướng hiện tại, đặc biệt là ở các quốc gia thu nhập thấp, có vẻ như tình trạng nghèo đói cùng cực sẽ không giảm mạnh trong những thập kỷ tới .
Sự không chắc chắn trong các dự báo tăng lên khi tính đến sự phụ thuộc lẫn nhau của tình trạng nghèo đói, thịnh vượng và các chỉ số hành tinh. Mặc dù có sự đồng thuận khoa học rằng tình trạng nóng lên toàn cầu – do khí thải do con người tạo ra – có hậu quả tiêu cực đối với tăng trưởng kinh tế và giảm nghèo, nhưng quy mô vẫn chưa chắc chắn , đặc biệt là nếu đạt đến cái gọi là điểm tới hạn . Do đó, vẫn chưa rõ tình trạng đói nghèo sẽ thay đổi như thế nào trong tương lai, điều này phần lớn phụ thuộc vào thành công của các nỗ lực giảm thiểu và thích ứng, và liệu các quốc gia thu nhập thấp có thể thúc đẩy tăng trưởng toàn diện dài hạn hay không. Điều chắc chắn là các dự báo về kết quả trong tương lai cho dù là số liệu liên quan đến phúc lợi hay khí hậu, hay sự kết hợp của cả hai đều phụ thuộc vào nền tảng dữ liệu chất lượng cao hiện nay.
Cần đầu tư để thu hẹp khoảng cách dữ liệu
Các nhà hoạch định chính sách đang nỗ lực xóa đói giảm nghèo, xây dựng khả năng phục hồi và thúc đẩy phúc lợi bền vững cần dữ liệu chính xác để đưa ra quyết định sáng suốt, đặc biệt là trong bối cảnh bất ổn gia tăng, thông tin sai lệch và ngân sách hạn hẹp. Ngân hàng Thế giới đã đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra dữ liệu mở và chất lượng cao, chẳng hạn như bằng cách cung cấp dữ liệu phát triển có thể truy cập công khai và nền tảng dữ liệu không gian địa lý. Ví dụ, Báo cáo về Nghèo đói, Thịnh vượng và Hành tinh năm 2024 đi kèm với một gói tái tạo đầy đủ , bao gồm dữ liệu cơ bản và mã ước tính.
Cần đầu tư nhiều hơn nữa để tạo ra các cuộc điều tra hộ gia đình đáng tin cậy, chi tiết và kịp thời, đặc biệt là đối với các quốc gia thu nhập thấp. Các cuộc điều tra này vẫn là nền tảng cho việc hoạch định chính sách có tác động và dựa trên bằng chứng. Nguồn tài trợ của IDA đã đóng vai trò quan trọng trong việc thu hẹp khoảng cách dữ liệu đối với một số quốc gia nghèo nhất thế giới, đặc biệt là ở Châu Phi. Trong số 21 quốc gia IDA đã thu thập dữ liệu có sẵn để theo dõi tình trạng nghèo đói sau năm 2021, 15 quốc gia đã được hưởng lợi từ các hoạt động xây dựng năng lực thống kê đang diễn ra của Ngân hàng Thế giới. Do đó, sự hỗ trợ liên tục từ nguồn bổ sung IDA mạnh mẽ là điều cần thiết để tăng cường tính khả dụng của dữ liệu trong bối cảnh thu nhập thấp và do đó cải thiện cuộc sống của mọi người.
Nguyễn Mai (dịch)
Nguồn: https://blogs.worldbank.org/en/opendata/filling-the-gaps-in-survey-data-for-a-world-free-of-poverty-on-a