Những thiệt hại về người và kinh tế do thiên tai gây ra vẫn đang gia tăng bất chấp những tiến bộ công nghệ. Một nghiên cứu gần đây tại Estonia cho thấy dữ liệu định vị di động có thể đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện việc hỗ trợ khẩn cấp, giảm rủi ro với tính mạng và sức khỏe con người trong các tình huống khủng hoảng.
Các nhà nghiên cứu từ Đại học Tartu cùng với công ty Positium và Ban cứu hộ Estonia đã phát triển một phương pháp mới sử dụng dữ liệu điện thoại di động để ước tính dân số trên thực tế và các nhóm dân cư ở các khu vực có khả năng xảy ra thảm họa. Đồng thời đánh giá sự thay đổi không gian, thời gian của các nhóm dân cư và xác định tính dễ bị tổn thương.
Dù nghiên cứu được thực hiện trên dữ liệu của Estonia, tuy nhiên các nhà nghiên cứu tin rằng phương pháp của họ có thể được áp dụng cho các quốc gia và khu vực khác nhau. Nghiên cứu có thể cung cấp thông tin cho các nhà hoạch định chính sách và quản lý tình trạng khẩn cấp trong việc lập kế hoạch và thực hiện các biện pháp phòng chống và ứng phó thảm họa hiệu quả.
Dữ liệu định vị di động đã được sử dụng trong cả nghiên cứu khoa học và ứng dụng ở Estonia trong hơn 15 năm. Dữ liệu định vị di động dựa trên các nhà khai thác mạng di động bao gồm thông tin ẩn danh về vị trí và thời gian sử dụng điện thoại di động. Vị trí dựa trên ăng-ten mạng đã cung cấp tín hiệu mạng mà điện thoại được kết nối.
Các nhà nghiên cứu đã phát triển một phương pháp để xác định có bao nhiêu cư dân địa phương và tạm thời, công nhân, khách du lịch trong và ngoài nước và du khách ngẫu nhiên ở những nơi khác nhau vào những thời điểm khác nhau. Phương pháp này sử dụng dữ liệu định vị di động thụ động trong lịch sử để xác định các nhóm dân cư dựa trên mô hình di chuyển của họ. Nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí quốc tế về giảm thiểu rủi ro thiên tai và chứng minh tiềm năng của việc sử dụng dữ liệu điện thoại di động như một nguồn thông tin năng động để giảm thiểu rủi ro thiên tai.
Thông tin dựa trên đăng ký là không đủ trong tình huống khủng hoảng
Các phương pháp truyền thống, dựa trên cơ sở đăng ký có những hạn chế khi theo dõi nơi ở của mọi người trong thảm họa. Ago Tominga, nghiên cứu viên cấp cao về địa lý nhân văn tại Đại học Tartu và là tác giả chính của nghiên cứu cho biết : “Dữ liệu định vị di động có thể đưa ra giải pháp kịp thời giúp cải thiện kế hoạch sơ tán, phân bổ nguồn lực và liên lạc khẩn cấp”.
Nghiên cứu cho thấy sự biến đổi về sự có mặt của dân cư trong khu vực, được giải thích rõ ràng bằng các yếu tố hàng ngày, hàng tuần, theo mùa và địa điểm, cũng như các sự kiện Tominga giải thích: “Cần thiết phải ước tính sự có mặt của dân cư chính xác hơn theo thời gian và đưa thông tin về dân cư tạm thời như một phần của quản lý thảm họa”.
Mọi người có thể trở nên dễ bị tổn thương theo nhiều cách khác nhau tùy theo vai trò của họ: người dân địa phương có thể có nguy cơ mất nhà hoặc không có nơi nào để đi, trong khi khách du lịch và khách quá cảnh có thể không quen với bối cảnh hoặc nguồn thông tin địa phương.
Nghiên cứu được thiết kế cùng với ban cứu hộ
Nghiên cứu này nổi bật so với những nghiên cứu khác trong lĩnh vực vì nhân viên cứu hộ đã tham gia vào giai đoạn lập kế hoạch của nghiên cứu để đảm bảo đáp ứng nhu cầu theo cách tốt nhất. Theo Tominga, điều này giúp đảm bảo ứng dụng được xác thực dựa trên các tình huống mà các nhà quản lý khủng hoảng sẽ thực sự sử dụng. Hơn nữa, việc có đủ thời gian để làm quen với nguồn thông tin mới có tầm quan trọng sống còn đối với những người cứu hộ nhằm đưa ra quyết định nhanh chóng trong một cuộc khủng hoảng.
Các nhân viên cứu hộ tham gia vào nghiên cứu cho rằng thông tin về việc bố trí dân cư sẽ giúp họ lấp đầy những khoảng trống thông tin trong các hoạt động chuẩn bị và ứng phó với thảm họa. Hơn nữa, cả tác giả và nhân viên cứu hộ đều đồng ý việc sớm đưa những người quản lý tình huống khẩn cấp vào quá trình nghiên cứu là một trong những chìa khóa để áp dụng hiệu quả các phương pháp mới.
Các phương pháp và số liệu thống kê tương tự về phân bổ không gian và thời gian của các nhóm dân cư riêng biệt cũng hữu ích trong các lĩnh vực khác, nhằm biết được người dân ở đâu, khi nào và những người nào ở những nơi nhất định, ví dụ như trong quy hoạch đô thị và khu vực hoặc quy hoạch giao thông.
Hiện tại, nhóm nghiên cứu đang xem xét cụ thể hơn cách thống kê dân số dựa trên định vị di động có thể cải thiện quá trình ra quyết định trong quản lý khủng hoảng ở cả môi trường quốc gia và quốc tế.
Phạm Hạnh (dịch)
Nguồn: https://medicalxpress.com/news/2023-10-mobile-positioning-based-population-statistics-crisis.html