Hầu hết các quốc gia trong khu vực Châu Á – Thái Bình Dương đang trên đà đạt được đăng ký khai sinh toàn dân vào năm 2030: một thành tựu đáng kinh ngạc và là một cột mốc quan trọng trong việc thực hiện quyền con người và bình đẳng. Tuy nhiên, khi đại dịch COVID-19 xảy ra, nhiều điểm yếu còn tồn tại trong hệ thống ghi chép chính thức, tạo ra khoảng trống trong dữ liệu về dân số và ảnh hưởng đến cách các cơ quan chức năng ứng phó với khủng hoảng và tiếp cận những người có nhu cầu cao nhất.
Hệ thống đăng ký hộ tịch và thống kê quan trọng (CRVS) ghi lại các lần sinh và các sự kiện quan trọng khác trong cuộc sống như cái chết và hôn nhân. Đăng ký khai sinh là cơ sở để tiếp cận nhiều loại dịch vụ xã hội, lợi ích và quyền. Nó cung cấp danh tính hợp pháp và bằng chứng về tuổi của một cá nhân. Thường là các yêu cầu để đăng ký đi học, nhận dịch vụ chăm sóc sức khỏe, xin việc, đăng ký bầu cử, thừa kế tài sản, làm hộ chiếu, nhận bảo trợ xã hội hoặc mở tài khoản ngân hàng. Những nhóm dân cư khó tiếp cận và bị thiệt thòi ít có khả năng nhận được tài liệu chính thức nhất. Bao gồm những người sống ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa hoặc vùng biên giới; người dân tộc thiểu số; người di cư; người tị nạn và những người không có quốc tịch hoặc không xác định được quốc tịch.
Các nhà lãnh đạo khu vực tập trung cho Hội nghị Bộ trưởng về Đăng ký hộ tịch và Thống kê quan trọng ở Châu Á và Thái Bình Dương lần thứ 2, trọng tâm sẽ là những thành tựu cấp khu vực, cấp quốc gia; những trở ngại và thách thức trong việc thực hiện các cam kết chung mà người dân trong khu vực sẽ được hưởng lợi từ các hệ thống CRVS phổ cập vào năm 2024. Hội nghị đánh dấu điểm giữa của Thập kỷ CRVS Châu Á – Thái Bình Dương (2015-2024) và là một cột mốc quan trọng trong việc theo đuổi việc tạo ra các hệ thống CRVS quốc gia có tính phổ cập, đáp ứng nhu cầu của toàn bộ người dân.
Kể từ năm 2014, hơn 70 triệu trẻ em trong khu vực đã được tiếp cận nhiều hơn với giáo dục, y tế và bảo trợ xã hội. Vì việc sinh của các em đã được chính thức ghi nhận và công nhận thông qua việc cấp giấy khai sinh. Đây là một thành tựu đáng chú ý và minh chứng cho quyết tâm và cam kết của các chính phủ đối với các mục tiêu chung được thực hiện trong năm 2014, sức mạnh của hợp tác khu vực và sự hỗ trợ của 13 đối tác phát triển, bao gồm Ủy ban Kinh tế và Xã hội của Liên hợp quốc về Châu Á – Thái Bình Dương ( ESCAP) và Cao ủy về người tị nạn của Liên hợp quốc (UNHCR).
Tuy nhiên, vẫn còn việc phải làm. Cần có hệ thống đăng ký kết hôn mạnh mẽ và phổ biến để ngăn chặn tình trạng các em gái bị ép buộc kết hôn sớm, việc thường đe dọa tính mạng và sức khỏe của các em. Cần giảm thiểu nguy cơ vô quốc tịch và buôn người, cũng như thúc đẩy các giải pháp cho người tị nạn và người xin tị nạn bằng cách ghi lại các liên kết với quốc gia xuất xứ. Việc UNHCR hợp tác với các chính phủ quốc gia để củng cố và mở rộng hệ thống đăng ký hộ tịch nhằm đăng ký chính thức những người được coi là không quốc tịch hoặc không xác định được quốc tịch. Điều này đã dẫn đến những thay đổi sâu sắc về chính sách trên khắp Trung Á và sự công nhận hợp pháp đối với mọi trường hợp sinh, không phân biệt tình trạng cha mẹ.
Hơn nữa, như chúng ta đã chứng kiến trong thời kỳ đại dịch toàn cầu, khi hệ thống đăng ký hộ tịch không đến được với tất cả mọi người trong nước và không phải ai cũng được tính đến, một cuộc khủng hoảng y tế công cộng ngày càng gia tăng. Trong khi các hệ thống CRVS mạnh mẽ cho phép các chính phủ và cơ quan y tế theo dõi đại dịch và phản ứng và có thông tin một cách nhanh chóng, thì hệ thống đăng ký hộ tịch hoạt động kém lại che đậy tác động thực sự của một cuộc khủng hoảng: số người chết không được tính – đặc biệt là ở những người nghèo nhất và dễ bị tổn thương nhất – và các cá nhân không thể tiếp cận cứu trợ nhân đạo hoặc hưởng lợi từ các biện pháp kích thích tài chính và gần đây là các chương trình tiêm chủng quốc gia.
Các chính phủ không có khả năng giải quyết toàn bộ người dân phải đối mặt với các rào cản trong việc tạo ra và thực hiện chính sách công hiệu quả và ứng phó với khủng hoảng một cách công bằng. Một cách tiếp cận toàn diện về đăng ký hộ tịch, với dữ liệu kịp thời và chính xác được đưa vào sử dụng đúng mục đích, có khả năng mang lại lợi ích cho mọi cá nhân và cung cấp thông tin đồng thời cho chính sách công, bao gồm cả việc giảm thiểu tình trạng vô quốc tịch trên toàn khu vực.
Không để ai bị bỏ lại phía sau thông qua phổ cập đăng ký khai sinh và khai tử đòi hỏi những kết quả táo bạo và đầy tham vọng từ hội nghị bộ trưởng. Chúng tôi có kiến thức, kinh nghiệm và khả năng kỹ thuật để tạo ra các hệ thống đăng ký đáp ứng nhu cầu của người dân và có thể hướng dẫn chúng tôi vượt qua những thách thức hiện tại và tương lai.
Phạm Hạnh(dịch)
Nguồn: https://www.unescap.org/op-ed/push-civil-registration-set-hit-key-milestone-asian-and-pacific-countries