Theo Cập nhật Thương mại Toàn cầu mới nhất của UNCTAD, thương mại toàn cầu dự kiến sẽ kết thúc năm giảm 5% so với mức kỷ lục của năm 2022, giảm khoảng 1,5 nghìn tỷ USD xuống dưới 31 nghìn tỷ USD.
Triển vọng cho năm 2024 vẫn “rất không chắc chắn và nhìn chung là bi quan”, UNCTAD cho biết trong Cập nhật thương mại toàn cầu phát hành ngày 11 tháng 12, trích dẫn các yếu tố như căng thẳng địa chính trị đang diễn ra, nợ ngày càng leo thang và tình trạng bất ổn kinh tế lan rộng.
Các yếu tố khác ảnh hưởng đến thương mại bao gồm nhu cầu thấp hơn ở các nước phát triển, thương mại ít hơn ở Đông Á, sự gia tăng các biện pháp hạn chế thương mại, biến động giá hàng hóa và kéo dài chuỗi cung ứng, đặc biệt là giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ.
Tuy nhiên, báo cáo lưu ý một số xu hướng tích cực vào năm 2023.
Những điều này bao gồm khối lượng thương mại tăng nhẹ, cho thấy nhu cầu nhập khẩu toàn cầu ổn định và thương mại dịch vụ tăng 500 tỷ USD. Lĩnh vực này đã tăng trưởng 7% vào năm 2023 một phần nhờ vào sự phục hồi chậm trễ sau đại dịch COVID-19.
Ngoài ra, một số nền kinh tế đang phát triển, đặc biệt là Mexico và các nước Đông Á, đã có cơ hội hội nhập tốt hơn các chuỗi cung ứng bị ảnh hưởng bởi những lo ngại về địa chính trị.
Kết nối bạn bè đang là xu hướng ngày càng tăng
Báo cáo cho thấy các mô hình thương mại toàn cầu ngày càng bị ảnh hưởng bởi địa chính trị, trong đó các quốc gia thể hiện sự ưu tiên đối với các đối tác thương mại có quan điểm chính trị phù hợp, một xu hướng được gọi là “kết bạn”
Xu hướng này trở nên rõ ràng hơn kể từ cuối năm 2022. Trong khi đó, khoảng cách địa lý trong thương mại quốc tế – gần bờ hay xa bờ – vẫn tương đối ổn định.
Báo cáo cũng nhấn mạnh sự gia tăng đáng kể về mức độ tập trung thương mại. “Nhìn chung đã có sự sụt giảm trong việc đa dạng hóa các đối tác thương mại, cho thấy sự tập trung của thương mại toàn cầu vào các mối quan hệ thương mại lớn”.
Các biện pháp hạn chế thương mại gia tăng
Cập nhật Thương mại Toàn cầu ghi nhận sự gia tăng đáng kể trong năm 2023 về các biện pháp hạn chế thương mại, đặc biệt là các biện pháp phi thuế quan (NTM).
Nó cho biết sự gia tăng này được thúc đẩy bởi sự trỗi dậy của các chính sách công nghiệp và nhu cầu cấp thiết đối với các quốc gia trong việc thực hiện các cam kết về khí hậu. Những yếu tố này đã thúc đẩy các nước ưu tiên các chính sách hỗ trợ các ngành công nghiệp trong nước và giảm sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng nước ngoài.
Một báo cáo khác gần đây của UNCTAD, Các quy định thương mại đối với hành động vì khí hậu, đã xác định 2.366 NTM liên quan đến biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến 3,5% tổng số hàng hóa và hàng hóa có khả năng thương mại chiếm 26,4% thương mại toàn cầu.
Cập nhật Thương mại Toàn cầu cho biết: “Những chính sách hướng nội này được dự đoán sẽ cản trở sự phát triển của thương mại quốc tế”.
Một bức tranh hỗn hợp cho các lĩnh vực chính
Cập nhật mới nhất của UNCTAD về thương mại toàn cầu thể hiện một bức tranh hỗn hợp giữa các lĩnh vực kinh tế.
Báo cáo cho thấy sự sụt giảm vào năm 2023 đối với thiết bị văn phòng và truyền thông (-17), dệt may (-13%) và may mặc (-11%).
Ngược lại, các lĩnh vực như phương tiện giao thông đường bộ và thiết bị vận tải có tốc độ tăng trưởng lần lượt là 13% và 25%. Tuy nhiên, xu hướng tích cực hàng năm trong các lĩnh vực này đã suy giảm vào quý 3 năm 2023.
Hướng tới năm 2024, lĩnh vực hàng hóa tiếp tục phải đối mặt với tình trạng bất ổn do xung đột khu vực và căng thẳng địa chính trị dai dẳng. Nhu cầu ngày càng tăng để đảm bảo các khoáng sản quan trọng cho quá trình chuyển đổi năng lượng, dự kiến sẽ làm tăng thêm sự biến động ở các thị trường này.
Bàn Hường (Lược dịch)
Nguồn: https://unctad.org/news/global-trade-expected-shrink-nearly-5-2023-amid-geopolitical-strains-and-shifting-trade