TCTK có thể phân biệt rõ ràng 3 thành tố: Kinh tế ngầm, kinh tế bất hợp pháp, kinh tế phi chính thức chưa được quan sát, để tránh tính toán trùng lặp?
Câu hỏi: (Vũ Dung – Báo Quân đội nhân dân) Trong phạm vi khu vực kinh tế chưa được quan sát bao gồm 5 thành tố thì trong đó có 3 thành tố như: Kinh tế ngầm, kinh tế bất hợp pháp, kinh tế phi chính thức chưa được quan sát thì khái niệm gần giống nhau. Tổng cục Thống kê có thể phân biệt rõ ràng 3 thành tố này không để tránh tính toán trùng lặp? (Họp báo công bố Đề án khu vực kinh tế phi chính thức ngày 20/02/2019)
Trả lời:
(Bà Nguyễn Thị Hương, Phó Tổng cục trưởng TCTK)
Trước hết, các nhà báo cần tìm hiểu kỹ các tài liệu mà Tổng cục Thống kê đã cung cấp để tránh tình trạng chúng ta sử dụng không chính xác về các thuật ngữ. Khu vực kinh tế chưa được quan sát bao gồm 5 thành tố: (1) Hoạt động kinh tế ngầm, (2) Hoạt động kinh tế bất hợp pháp; (3) Hoạt động kinh tế phi chính thức chưa được quan sát, (4) Hoạt động kinh tế tự sản tự tiêu của hộ gia đình; (5) Hoạt động kinh tế bị bỏ sót trong các chương trình thu thập dữ liệu thống kê.
Hoạt động kinh tế ngầm, về cơ bản là hoạt động hợp pháp, do các đơn vị hợp pháp hoặc có tính hợp pháp nhưng các đơn vị đó giấu giếm, trốn tránh các trách nhiệm, nếu bị lộ hoặc bị phát hiện thì chỉ xử phạt hành chính không đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự.
Hoạt động kinh tế bất hợp pháp là các hoạt động vi phạm pháp luật như: Buôn lậu, gian lận thương mại, mại dâm, không phù hợp với quy định pháp luật của nước sở tại hoặc hoạt động các đơn vị hợp pháp làm nhưng không được cấp giấy phép là trái pháp luật nếu các hoạt động này bị lộ diện thì bị các cơ quan chức năng truy cứu trách nhiệm hình sự. Tất nhiên, ranh giới giữa 2 hoạt động kinh tế ngầm và bất hợp pháp do các cơ quan chuyên ngành quy định, có những hoạt động vi phạm lần 1, lần 2 chỉ bị xử phạt hành chính thì xếp vào hoạt động kinh tế ngầm, còn hoạt động vi phạm đến lần thứ 3 thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự thì xếp vào hoạt động kinh tế bất hợp pháp.
Hoạt động kinh tế phi chính thức là hoạt động của hộ kinh doanh cá thể có quy mô nhỏ, có tổ chức sản xuất đơn giản thường không đăng ký sản xuất kinh doanh, các hộ này có vai trò nhất định trong nền kinh tế và chúng ta phải làm thế nào cho hộ được lộ diện và họ có thể tham gia tốt nhất vào quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của nền kinh tế. Các hộ kinh doanh cá thể là hợp pháp, hàng năm Tổng cục Thống kê đã đưa các hoạt động kinh tế hộ gia đình vào cuộc Điều tra cá thể hàng năm để đo lường. Như vậy, khu vực phi chính thức đã được TCTK quan tâm và điều tra nhiều năm nay. Tuy nhiên, để biết được quy mô thì chỉ Tổng điều tra mới rà soát tất cả tổ dân phố, phường, xã để liệt kê danh sách các hộ sản xuất kinh doanh cá thể đưa vào mẫu để tiến hành điều tra mẫu. TCTK chưa công bố chi tiết phần đóng góp của họ. Trong hoạt động kinh tế phi chính thức có phần được quan sát và chưa được quan sát.