Đạt được bình đẳng giữa phụ nữ và nam giới là mục tiêu cốt lõi của các chính phủ và cộng đồng quốc tế. Các khung hướng dẫn chúng ta hướng tới mục tiêu này là Chương trình nghị sự về sự phát triển bền vững và Nền tảng hành động Bắc Kinh, cùng với các khung hướng dẫn khác – nhấn mạnh rằng để đạt được bình đẳng, phụ nữ và nam giới phải có quyền tự do bình đẳng trong việc ra quyết định và kiểm soát các nguồn lực.
Khi chúng tôi theo dõi tiến trình hướng tới bình đẳng về quyền lực và ra quyết định, chúng tôi thường đề cập đến các số liệu. Ví dụ, chúng tôi đo lường tỷ lệ phụ nữ trong các nghị viện và trong chính quyền địa phương: trên toàn khu vực UNECE trung bình có 29% số ghế trong các nghị viện quốc gia do phụ nữ nắm giữ. Chúng tôi hỏi có bao nhiêu phụ nữ là giám đốc điều hành doanh nghiệp hoặc giữ chức vụ quản lý; và chúng tôi xem xét phụ nữ ở các vị trí quyền lực trong các lĩnh vực khác của đời sống, chẳng hạn như thẩm phán, sĩ quan cảnh sát hoặc lãnh đạo trường đại học.
Tuy nhiên, hiếm khi chúng tôi tìm kiếm những số liệu để cho chúng tôi biết ai là người nắm giữ dây cương quyền lực trong thế giới riêng tư của gia đình họ.
Đối với một người nào đó để chiếm một vị trí công quyền mạnh mẽ, chắc chắn, trước tiên họ phải được trao quyền trong lĩnh vực riêng tư của gia đình họ. Làm thế nào chúng ta có thể mong đợi nhiều phụ nữ hơn đảm nhận các vai trò quản lý cấp cao, nếu chính những phụ nữ đó không hoàn toàn tự do đưa ra quyết định về con đường sự nghiệp của họ? Làm thế nào chúng ta có thể tưởng tượng rằng một dự án nhằm tăng cường sự tham gia của phụ nữ vào giáo dục nâng cao sẽ thành công nếu những phụ nữ đó không thể tự do quyết định theo đuổi con đường học vấn? Làm thế nào để nạn nhân của bạo lực gia đình có thể hy vọng thoát được nếu khả năng đưa ra quyết định độc lập về tài chính hoặc kết nối xã hội của họ bị hạn chế?
Bình đẳng giới cũng quan trọng ở nơi riêng tư cũng như ở nơi công cộng. Chúng ta phải hiểu ‘quyền lực và quyền ra quyết định’ cũng giống như quyền năng quyết định cách một cặp vợ chồng tiêu tiền hoặc thời gian rảnh rỗi của họ, cũng như quyền lực quyết định các chiến lược kinh doanh hoặc chính sách quốc gia.
Đây không phải là một ý tưởng mới. Các nghiên cứu về khả năng thương lượng và ra quyết định trong các cặp vợ chồng trong nhiều thập kỷ đã lấp đầy các trang của các tạp chí khoa học. Nhưng các công cụ mà các nghiên cứu này sử dụng để đo lường quyền lực nội bộ hộ gia đình và việc ra quyết định thường rất phiến diện, biến một thực tế rất phức tạp thành một vài câu hỏi khảo sát đơn giản.
“Ai thường đưa ra các quyết định quan trọng trong gia đình bạn?”. Thật khó để tưởng tượng làm thế nào để trả lời câu hỏi đó; và nếu nó có ý nghĩa khác nhau đối với những người khác nhau thì dữ liệu thu thập được sẽ không thể dễ dàng hiểu được. Vì vậy, trong khi các học giả và các nhà phát triển từ lâu đã dựa vào các biện pháp ra quyết định để nghiên cứu các mối quan hệ về giới trong gia đình, các nhà sản xuất số liệu thống kê chính thức cho đến nay hầu như chỉ làm rõ vấn đề này.
Hướng dẫn mới của UNECE về Đo lường quyền lực trong hộ gia đình và ra quyết định cung cấp một số thông tin chi tiết về cách các nhà thống kê chính thức có thể bắt đầu vẽ nên một bức tranh nhiều sắc thái hơn một cách lâu nay thống kê đang làm. Các tác giả, một Nhóm đặc nhiệm gồm các nhà thống kê chuyên về thống kê giới từ khắp khu vực, gợi ý rằng chỉ cần cộng các lĩnh vực khác nhau mà một người phụ nữ nói rằng cô ấy là người ra quyết định duy nhất hoặc chung và gọi rằng chỉ số trao quyền sẽ là sai lầm, che giấu các cấp độ quyền tự quyết khác nhau được phản ánh trong các loại quyết định khác nhau: quyết định làm gì cho bữa tối hoặc mua hàng tạp hóa có lẽ liên quan nhiều hơn đến các chuẩn mực và kỳ vọng về giới hơn là với quyền lực.
Ví dụ, các cuộc khảo sát ở nhiều nước phát triển cho thấy rằng trong khi các quyết định chủ yếu được đưa ra cùng nhau về nhiều vấn đề, thì số phụ nữ nhiều hơn nam giới được xác định là người ra quyết định chính cho các quyết định về việc nuôi dạy con cái và mua sắm hàng ngày. Ngược lại, trung bình 80% phụ nữ và nam giới ở những quốc gia này nói rằng các quyết định về những khoản mua sắm lớn, đắt tiền như mua xe hơi hoặc thiết bị lớn hay chọn một kỳ nghỉ đều được thực hiện chung trong các cặp vợ chồng.
Hướng dẫn đưa ra bảy khía cạnh của việc ra quyết định, bao gồm, ví dụ, các quyết định về giáo dục và nuôi dạy con cái; ra quyết định tài chính; và các quyết định về tình dục và sinh sản. Nó gợi ý cả các chỉ số thống kê mới và hiện có trên toàn bộ các lĩnh vực trong mỗi lĩnh vực này. Trong khi một số quốc gia chưa tạo ra một bộ chỉ số đầy đủ để ra quyết định, một số nước như Canada, Ý và Mexico, và một vài quốc gia khác đã thu thập dữ liệu về một số khía cạnh này, trong khi những quốc gia khác như Colombia đang thử nghiệm thu thập dữ liệu mới lấy cảm hứng từ Hướng dẫn của UNECE.
Trao quyền không phải là một điều xa xỉ, nó là một điều cần thiết. Một số lĩnh vực ra quyết định thoạt nhìn có vẻ ít quan trọng hơn các lĩnh vực rõ ràng hơn về bất bình đẳng giới trong khu vực công. Nhưng cuộc sống thực đầy rẫy những khoảnh khắc trần tục nơi mà sự trao quyền này, hoặc sự vắng mặt của nó, được cảm nhận. Rất ít phụ nữ hoặc nam giới có thể đưa ra quyết định ở người đứng đầu chính phủ, nhưng hàng triệu người mỗi ngày phải quyết định việc nuôi gia đình của họ như thế nào, cho con họ đi học ở đâu, khi nào đi khám bác sĩ hoặc đi thăm người thân. Hậu quả tích lũy của cả đời mất quyền lực trong những khoảnh khắc ra quyết định ‘tầm thường’ này có thể là sự sa sút, tuyệt vọng và từ chối các cơ hội.
Khi thế giới quay cuồng với tiết lộ rõ ràng rằng các mối quan hệ giới ở cấp độ hộ gia đình không còn bình đẳng như chúng ta đã hy vọng – vì đại dịch COVID-19 cho thấy mức độ thực sự của tình trạng bất bình đẳng giới tiếp tục diễn ra đằng sau những cánh cửa đóng kín – tôi kêu gọi các Quốc gia thành viên công nhận giá trị của việc thúc đẩy bình đẳng ở mọi nơi, cả ở nơi công cộng và nơi riêng tư. Chỉ khi tiếng nói của mọi người được lắng nghe thì mọi thành viên trong xã hội mới có cơ hội phát huy hết tiềm năng của mình.
Anh Tuấn (dịch)
Nguồn: https://unece.org/gender/news/gender-equality-begins-home