Năm 2022 đã chứng kiến sự phục hồi của dòng di cư sau sự suy giảm do đại dịch gây ra trong năm 2020-2021. Hiện nay, ước tính có khoảng 184 triệu người di cư sống bên ngoài quốc gia mà họ là công dân. Trong tổng số này, có 37 triệu người tị nạn, bao gồm 7,8 triệu người Ukraine đang tìm nơi trú ẩn ở EU kể từ khi bắt đầu cuộc xung đột Nga-Ukraine.
Di chuyển xuyên biên giới là một phần không thể thiếu của quá trình phát triển. Điều này đã được đưa ra trong Báo cáo phát triển thế giới năm 2023 của Ngân hàng thế giới với tiêu đề “Người di cư, người tị nạn và xã hội”. Báo cáo đã phân tích vấn đề di cư một cách toàn diện, đề xuất khuôn khổ tích hợp để tối đa hóa lợi ích cho cả quốc gia xuất xứ và quốc gia tiếp nhận cũng như cho chính những người di cư. Khuôn khổ, dựa trên cả kinh tế học về lao động và luật pháp quốc tế, cho phép các nhà hoạch định chính sách xác định rõ ràng các loại di cư khác nhau và đưa ra chính sách phù hợp cho từng loại di cư.
Trước những cuộc khủng hoảng chồng chéo ở nhiều nơi trên thế giới, điều quan trọng hơn bao giờ hết là có thể đo lường chính xác tình trạng di cư dưới nhiều hình thức khác nhau. Do đó cần sử dụng nhiều loại nguồn dữ liệu, được xác thực và tích hợp theo những cách sáng tạo. Vấn đề này đã được đưa ra trong sự kiện “Hãy nói về dữ liệu” với tiêu đề “Cơ hội và thách thức khi sử dụng các nguồn dữ liệu thay thế để nghiên cứu hiện tượng di cư ”.
Các nguồn dữ liệu di cư truyền thống – như điều tra dân số, khảo sát, đăng ký dân số, dữ liệu hành chính – được thu thập bởi các chuyên gia được đào tạo và có những lợi thế nhất định, ví dự như tính minh bạch, phương pháp được xác thực và tính đại diện nhân khẩu học cao. Tuy nhiên, hiện nay có nhiều nguồn dữ liệu mới – bao gồm dữ liệu điện thoại di động, dữ liệu truyền thông xã hội, thông tin giao thông, hình ảnh vệ tinh, ứng dụng thanh toán di động và hoạt động trên internet – có thể cung cấp dữ liệu với độ chi tiết về địa lý và thời gian cao hơn, phạm vi bao phủ rộng và gần với thời gian sẵn có.
Với tất cả những điều trên, có thể đạt được nhiều lợi ích bằng cách kết hợp các nguồn dữ liệu truyền thống và dữ liệu mới để đo lường và phân tích tốt hơn các khía cạnh khác nhau của di cư. Ví dụ: Chỉ số kết nối xã hội của Facebook gần đây đã được sử dụng để tạo các mô hình ước tính, cũng như ước tính các khoản chuyển tiền khi thiếu số liệu thống kê chính thức ( Kalantaryan et al. ). Những người xin tị nạn gần đây cũng đã được dự báo bằng cách kết hợp số liệu thống kê chính thức và máy học với dữ liệu trên quy mô lớn ( Carammia et al. ).
Để mở rộng phạm vi công việc, dữ liệu di chuyển sẽ cần trải qua “quá trình chuyển đổi đổi mới dữ liệu”. Để tạo điều kiện cho quá trình chuyển đổi như vậy, cần có ba điều kiện: (1) luật thiết lập các hướng dẫn và quy định để kết hợp các nguồn dữ liệu mới trong thống kê chính thức, (2) các phương pháp công nghệ tạo điều kiện chia sẻ dữ liệu an toàn và đáng tin cậy, và (3) đầu tư vào năng lực cho người có thu nhập thấp quốc gia để có thể tận dụng lợi thế của các nguồn dữ liệu mới.
Kết nối các phương pháp tiếp cận cơ bản và phạm vi với dữ liệu rất quan trọng cho sự phát triển. Như đã nhấn mạnh trong “Báo cáo phát triển thế giới 2021: Dữ liệu cho cuộc sống tốt đẹp hơn”, không chỉ cần tập hợp dữ liệu công khai và riêng tư để tận dụng tối đa tiềm năng của việc liên kết các nguồn dữ liệu có giá trị mà còn cần tạo ra một nền tảng mới. Tích hợp dữ liệu dựa trên giá trị, công bằng và niềm tin.
Tuy nhiên, một thực tế đáng tiếc là hầu hết công việc tích hợp dữ liệu đổi mới hiện đang diễn ra ở các nước có thu nhập cao vì có nhiều trở ngại khiến các nước thu nhập thấp không thể hưởng lợi từ những đổi mới và kỹ thuật mới nhất này. Do vậy, cần tránh là làm gia tăng sự bất bình đẳng vốn đã tồn tại giữa các quốc gia có thu nhập cao và thu nhập thấp khi nói đến dữ liệu và số liệu thống kê – để có thể tận dụng những phương pháp mới nhất này nhằm giảm sự bất bình đẳng và sự phân chia dữ liệu.
Để giúp các quốc gia có thu nhập thấp mở rộng quy mô và mở rộng khả năng tiếp cận các phương pháp mới này, tài chính là yếu tố then chốt. Đó là lý do tại sao cơ sở dữ liệu toàn cầu mới do Ngân hàng thế giới tổ chức đã có một cơ chế tài trợ dữ liệu sáng tạo, ưu tiên tài trợ để giúp xây dựng năng lực và cơ sở hạ tầng dữ liệu ở các quốc gia có thu nhập thấp.
Một vai trò quan trọng khác của Ngân hàng thế giới là quyền triệu tập để tạo ra các không gian liên ngành nhằm tập hợp các nhà sản xuất và người dùng dữ liệu, các nhà nghiên cứu, các công ty tư nhân và các cơ quan thống kê quốc gia. Quan hệ đối tác dữ liệu phát triển của Ngân hàng thế giới giúp thực hiện chính xác điều đó. Cùng với IMF, IADB, OECD và UNDP, Ngân hàng thế giới tạo ra mối quan hệ đối tác giúp cung cấp dữ liệu riêng tư từ các công ty như LinkedIn, Meta, Google, Twitter và MapBox một cách bền vững cho các dự án phát triển – hơn 200 dự án cho đến nay và còn tiếp tục tăng trong thời gian tới.
Hiện nay, Ngân hàng thế giới đang có một chương trình mới về dữ liệu lớn di động để hỗ trợ mở rộng quyền truy cập vào dữ liệu lớn di động, nhằm giúp các nhà hoạch định chính sách ở các quốc gia có thu nhập thấp có thể sử dụng dữ liệu này để có được thông tin chi tiết năng động, theo thời gian thực về các vấn đề như di cư, cũng như các trường hợp khẩn cấp như biến đổi khí hậu và các cú sốc về sức khỏe.
Để đảm bảo rằng tính di động xuyên biên giới ở tất cả mức độ phức tạp của nó, quá trình chuyển đổi dữ liệu di cư cần thực sự gắn liền với giá trị, sự công bằng và niềm tin. Điều này có nghĩa cần mở rộng quy mô các phương pháp tiếp cận mới trong việc kết hợp các nguồn dữ liệu truyền thống và sáng tạo để tiếp cận những nơi mà chúng sẽ mang lại lợi ích cao nhất. Và khi làm như vậy, cần tập trung vào việc đảm bảo rằng mọi người đều được hưởng lợi như nhau và có các biện pháp bảo vệ thích hợp để bảo vệ quyền riêng tư của dữ liệu.
Phạm Hạnh (dịch)
Nguồn: https://blogs.worldbank.org/opendata/how-we-can-better-measure-migration-through-integration-different-sources-data