Đánh giá nhanh của UNCTAD (Hội nghị Liên Hợp Quốc về Thương mại và Phát triển) đối với tác động của chiến tranh tới thương mại và sự phát triển cho thấy triển vọng xấu đi nhanh chóng của nền kinh tế thế giới, đặc biệt tình hình đáng báo động đối với các quôc gia châu Phi và các nước kém phát triển nhất.
Đánh giá nhanh của UNCTAD về tác động của chiến tranh Ukraine ảnh hưởng tới thương mại và sự phát triển cho thấy triển vọng xấu đi nhanh chóng đối với nền kinh tế thế giới, cụ thể là sự tăng giá thực phẩm, xăng dầu và phân bón.
Báo cáo được công bố vào ngày 16 tháng 3 cũng cho thấy sự gia tăng về biến động tài chính, tăng tỷ lệ thoái vốn, vấn đề sắp xếp lại chuỗi cung ứng toàn cầu và gia tăng chi phí thương mại.
Tổng thư ký UNCTAD Rebeca Grynspan trong một tuyên bố đã cho biết: “Cuộc chiến ở Ukraine gây ra một cái giá quá lớn về sự đau khổ của con người và đang gây ra những cú sốc cho nền kinh tế thế giới”.
“Tất cả những cú sốc này đe dọa lợi ích sẽ đạt được trong quá trình phục hồi sau đại dịch COVID-19 và ngăn chặn con đường hướng tới phát triển bền vững.”
Hai chữ ‘F’ cơ bản
Có rất nhiều mối quan tâm về hai chữ “F” cơ bản của thị trường hàng hóa (food) – thực phẩm và nhiên liệu (fuel).
Ukraine và Nga là những nhà cung cấp lớn trên thị trường thực phẩm nông nghiệp toàn cầu, chiếm 53% thương mại toàn cầu về dầu và hạt hướng dương và 27% về lúa mì.
Tình hình gia tăng nhanh chóng này đặc biệt đáng báo động đối với các quốc gia đang phát triển. Có tới 25 quốc gia châu Phi, trong đó có nhiều quốc gia kém phát triển nhất, nhập khẩu hơn 1/3 lượng lúa mì của họ từ hai quốc gia đang có chiến tranh. Đối với 15 quốc gia trong số đó, tỷ lệ nhập khẩu là hơn một nửa.
Bà Grynspan nói: “Giá lương thực và nhiên liệu tăng cao sẽ ảnh hưởng đến những người dễ bị tổn thương nhất tại các quốc gia đang phát triển, gây áp lực lớn lên các hộ gia đình nghèo nhất, những đối tượng dành một lượng lớn thu nhập cho lương thực, dẫn đến khó khăn và đói kém”.
Theo tính toán của UNCTAD, trung bình, hơn 5% trong giỏ hàng nhập khẩu của các nước nghèo nhất bao gồm các sản phẩm có khả năng bị tăng giá do chiến tranh. Tỷ lệ này là dưới 1% đối với các nước giàu hơn.
Nguy cơ bất ổn dân sự
Báo cáo chỉ ra nguy cơ bất ổn dân sự, thiếu lương thực và suy thoái do lạm phát không thể giảm bớt, đặc biệt là trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang phát triển một cách yếu ớt do đại dịch COVID-19.
“Những tác động lâu dài của việc giá lương thực tăng cao là điều khó dự đoán”, báo cáo cũng cho biết “một phân tích của UNCTAD về dữ liệu lịch sử đã làm sáng tỏ một số xu hướng đáng lo ngại có thể xảy ra”. Ví dụ, chu kỳ hàng hóa nông sản trùng với các sự kiện chính trị lớn, chẳng hạn như bạo loạn lương thực giai đoạn 2007-2008 và sự kiện Mùa xuân Ả Rập 2011.
Cước phí vận chuyển gia tăng
Các biện pháp hạn chế về không phận, sự không chắc chắn của nhà thầu và lo ngại về an ninh đang làm phức tạp tất cả các tuyến thương mại đi qua Nga và Ukraine. Hai quốc gia là một thành phần địa lý quan trọng của cầu lục địa Á-Âu.
Năm 2021, 1.5 triệu container hàng hóa đã được vận chuyển bằng đường sắt từ phía Tây Trung Quốc đến châu Âu. Nếu khối lượng vận chuyển bằng container đường sắt hiện nay được bổ sung vào nhu cầu vận tải biển Á-Âu, điều này có nghĩa là tuyến đường thương mại vốn dĩ đã tắc nghẽn sẽ tăng từ 5% đến 8%.
Báo cáo cho biết: “Trên hết, thương mại hàng hải vốn đã đắt đỏ và quá căng thẳng sẽ khó thay thế những tuyến đường bộ và đường hàng không bị cấm vận”. “Tác động của cuộc chiến ở Ukraine có thể dẫn đến giá cước vận chuyển thậm chí còn cao hơn nữa”.
Theo đó, sự gia tăng cước phí sẽ tác động đáng kể đến các nền kinh tế và các hộ gia đình.
Năm 2021, UNCTAD mô phỏng việc tăng giá cước vận tải trong thời kỳ đại dịch làm tăng giá tiêu dùng toàn cầu lên 1.5%, “mức tăng quá mức sẽ tác động nghiêm trọng đến các nền kinh tế dễ bị tổn thương như các quốc đảo nhỏ đang phát triển, các quốc gia đang phát triển không tiếp giáp biển và các quốc gia kém phát triển nhất”.
Biên dịch: Minh Ánh
Nguồn: https://unctad.org/news/ukraine-wars-impact-trade-and-development