Giải thưởng quốc tế về thống kê được trao cho Nan Laird với phương pháp phân tích dữ liệu từ các nghiên cứu theo thời gian

Giải thưởng quốc tế về Thống kê năm 2021 đã được trao cho nhà thống kê sinh học Hoa Kỳ – Nan Laird – Giáo sư thống kê sinh học, Trường Y tế Công cộng Harvard, để ghi nhận công trình của bà về các phương pháp mạnh mẽ giúp phân tích các nghiên cứu theo thời gian phức tạp.

Nhờ công trình của Laird, các nhà nghiên cứu ứng dụng đã có thể thu thập thông tin chi tiết từ các nghiên cứu lớn dựa vào theo dõi và thu thập dữ liệu của những người tham gia theo thời gian – đôi khi trong nhiều thập kỷ, chẳng hạn như với Nghiên cứu Sức khỏe Y tá ở Hoa Kỳ hoặc Nghiên cứu Phát triển trẻ em cấp quốc gia ở Anh. Việc thiết kế các nghiên cứu này theo truyền thống khiến các nhà nghiên cứu khó kiểm soát các đặc điểm cá nhân của những người tham gia đồng thời xử lý dữ liệu thường thưa thớt từ các nhóm dân cư khó tiếp cận.

Công trình của Laird đã cung cấp cho các nhà nghiên cứu những công cụ họ cần, cho phép họ trả lời các câu hỏi quan trọng về sức khỏe, y học, tâm lý học và nhiều hơn thế nữa. Điều này đã bắt đầu một lĩnh vực được gọi là “mô hình hiệu ứng ngẫu nhiên để phân tích dữ liệu theo thời gian”, và các phương pháp Laird giới thiệu vào năm 1982 vẫn là kỹ thuật được sử dụng rộng rãi nhất trong cả nghiên cứu quan sát và thử nghiệm lâm sàng ngày nay.

Garrett Fitzmaurice, Giáo sư thống kê sinh học tại Trường Y tế Công cộng cho biết: “Bài báo về Sinh trắc học năm 1982 của Nan là một thành tựu thống kê”. “Nan đã đi tiên phong trong việc phát triển và ứng dụng những gì hiện được coi là phương pháp thống kê hiện đại để phân tích theo thời gian. Công việc của cô ấy đã thay đổi cách các nhà thống kê và các nhà nghiên cứu thực nghiệm tiếp cận việc phân tích dữ liệu từ các nghiên cứu theo thời gian”.

Giải thưởng quốc tế về thống kê

Giải thưởng quốc tế về Thống kê được trao 2 năm một lần dưới sự hợp tác của 5 tổ chức thống kê quốc tế hàng đầu thế giới. Giải thưởng ghi nhận thành tựu quan trọng của một cá nhân hoặc nhóm trong lĩnh vực thống kê, đặc biệt là thành tựu của những ý tưởng mạnh mẽ và độc đáo đã dẫn đến những ứng dụng thực tế và đột phá trong các lĩnh vực khác.

Laird nhận được giải thưởng 80.000 đô la vào tháng 7 tới đây tại Đại hội Thống kê Thế giới trực tuyến của Viện Thống kê quốc tế.

Giải thưởng quốc tế đầu tiên về Thống kê được trao vào năm 2017 cho nhà thống kê người Anh David R, với việc phát triển mô hình nguy cơ tỷ lệ Cox, cho phép các nhà nghiên cứu điều tra tỷ lệ sống sót của bệnh nhân trong các nghiên cứu phức tạp. Năm 2019, nhà thống kê Hoa Kỳ Bradley Efron đã được nhận giải thưởng cho phương pháp thống kê bootstrap, một phương pháp tính toán thông minh để đánh giá độ không chắc chắn trong thống kê ứng dụng.

Công việc đột phá

Laird bắt đầu công việc cuối cùng dẫn đến giải thưởng này vào năm 1982 với tư cách là trợ lý giáo sư tại Trường Y tế Công cộng Harvard, cộng tác với Jim Ware. Ware đã tham gia vào Nghiên cứu 6 thành phố của Harvard, trong đó các nhà nghiên cứu đã theo dõi hơn 8.000 người tham gia trên khắp nước Mỹ trong hơn một thập kỷ và thường xuyên thu thập dữ liệu từ họ để điều tra tác động của ô nhiễm không khí đối với hoạt động của phổi. Ware đã nhờ Laird giúp đỡ trong việc phát triển các phương pháp giải quyết một số vấn đề đặc biệt khó khăn trong dữ liệu.

Vào thời điểm đó, hầu hết các phương pháp thống kê yêu cầu dữ liệu phải có trật tự và đầy đủ. Ví dụ, các nhà nghiên cứu đã phải thu thập cùng một số lượng phép đo chính xác từ mỗi người tham gia theo kế hoạch thường xuyên như nhau. Điều này khác xa với thực tế, khi những người tham gia thường không xuất hiện trong một số cuộc hẹn theo kế hoạch đã đề ra mà chỉ xuất hiện cho những cuộc hẹn sau khi được nhắc nhở hoặc trả lời bất thường các yêu cầu của nhà nghiên cứu vào những thời điểm đột xuất.

Các phương pháp hiện tại cũng không cung cấp cho các nhà nghiên cứu sự linh hoạt trong việc kết hợp các đặc điểm cá nhân của những người tham gia, những đặc điểm cần thiết để giải quyết các câu hỏi trong nghiên cứu của họ – chẳng hạn như hành vi hút thuốc cá nhân của một người tương tác với ô nhiễm không khí sẽ ảnh hưởng đến dung tích phổi của họ như thế nào hoặc sự thay đổi trong cơ thể ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể của họ thế nào.

Giải pháp của Laird là phát triển một khung thống kê tích hợp có thể xử lý tất cả những vấn đề này. Cách tiếp cận này, bà và Ware đã mô tả trong bài báo Sinh trắc học năm 1982, “Mô hình hiệu ứng ngẫu nhiên cho dữ liệu theo thời gian: Tổng quan về kết quả gần đây”, đủ linh hoạt để thích ứng với nhiều tình huống trong thực tế, bao gồm cả những tình huống bị thiếu dữ liệu. Nó cũng cho phép các nhà nghiên cứu tinh chỉnh các phương pháp tiếp cận của họ để nắm bắt những thay đổi cá nhân của từng người tham gia theo thời gian, cũng như những tác động chung trên tổng thể.

Tuy nhiên, bài báo đã vượt ra ngoài những lý thuyết trừu tượng mới. Nhận thấy sự cần thiết của các phương pháp thực tế, đặc biệt là do những hạn chế của máy tính vào đầu những năm 1980, Laird và Ware đã giới thiệu một phương pháp tính toán mới để thực hiện phân tích dữ liệu. Ngoài ra, trong một bước đi hiện đại và có tầm nhìn xa đáng ngạc nhiên vào thời điểm đó, Laird và Ware đã phát triển và phổ biến một phần mềm thân thiện với người sử dụng, dẫn đến việc các nhà khảo sát áp dụng rộng rãi khung thống kê mới.

Tiểu sử của Laird

Laird sinh năm 1943 ở Gainesville, Florida, mẹ là giáo viên và cha là một giáo sư khoa học chính trị. Laird vào Đại học Harvard với tư cách là một nghiên cứu sinh về thống kê năm 1971. Bà lấy bằng tiến sĩ sau 4 năm và làm việc tại Khoa với tư cách là một trợ lý giáo sư về thống kê sinh học.

Trong suốt sự nghiệp của mình, Laird đã xuất bản 3 cuốn sách và hơn 400 bài báo, thu được hơn 180.000 trích dẫn. Bà là thành viên của Hiệp hội vì sự tiến bộ của khoa học Hoa Kỳ, Hiệp hội Thống kê Hoa Kỳ, Viện Thống kê toán học, Viện Thống kê quốc tế và người được nhận giải thưởng Janet Norwood và giải thưởng Samuel S. Wilks. Laird đã tham gia nhiều hội đồng khoa học và hội đồng biên tập, bao gồm hội đồng của Viện Hàn lâm khoa học quốc gia năm 1986 về môi trường khoang máy bay, dẫn đến việc loại bỏ hút thuốc trên máy bay. Laird chủ trì Khoa Thống kê Sinh học của Trường Y tế Công cộng Harvard từ 1990-1999.

Lan Phương (lược dịch)

Nguồn: https://www.statprize.org/