Tổng điều tra dân số là cuộc điều tra toàn bộ lớn nhất được hầu hết các nước trên thế giới thực hiện. Chu kỳ tổng điều tra thường là 10 năm, một số nước có chu kỳ 5 năm. Đây là cuộc tổng điều tra rất tốn kém cả về vật lực và tài lực.
Để tiết kiệm các nguồn lực lớn sử dụng trong cuộc tổng điều tra dân số, hiện nay nhiều nước đang nghiên cứu để thay thế cuộc tổng điều tra dân số, cụ thể là sử dụng hệ thống đăng ký hành chính trong đó có đăng ký hộ tịch (sinh, chết, di chuyển), và các hệ thống đăng ký về nhà ở, đăng ký xe, đăng ký việc làm, giáo dục đào tạo thu thập thông tin phù hợp. Tuy nhiên để sử dụng hệ thống đăng ký hành chính thay cho tổng điều tra dân số cần phải có hệ thống đăng ký đầy đủ, đồng bộ và hoàn chỉnh, và cũng cần có những điều chỉnh phù hợp với điều kiện cụ thể của từng nước để sản xuất số liệu thống kê từ các hệ thống đăng ký này.
Cuộc Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2011 của Na Uy không sử dụng phiếu điều tra mà sử dụng hệ thống đăng ký hành chính trong các lĩnh vực có liên quan. Dưới đây là nội dung bài viết liên quan đến cuộc tổng điều tra không sử dụng phiếu điều tra này.
Tổng điều tra không sử dụng phiếu
Thống kê Na Uy thu thập thông tin trong khoảng thời gian 10 năm cho toàn bộ dân số Na Uy và các điều kiện về nhà ở của người dân trong cuộc Tổng điều tra dân số nhà ở. Đây là cuộc điều tra thống kê lớn nhất được thực hiện ở Na Uy, cũng như ở hầu hết các quốc gia khác.
Đến năm 1970, phương pháp thu thập dữ liệu tổng điều tra dân số ít nhiều vẫn giống nhau; điều tra viên đi đến từng nhà để hỏi những câu hỏi cần thiết. Năm 1980, lần đầu tiên thống kê Na Uy gửi phiếu điều tra qua thư, và đến năm 2001, người trả lời có thể gửi dữ liệu qua Internet. Không nói đến phương pháp thu thập dữ liệu đã sử dụng, thì thu thập dữ liệu trên phạm vi này rất tốn kém. Do đó, thống kê Na Uy bắt đầu xem xét các phương pháp khác để thu thập dữ liệu từ những năm 1970.
Năm 2011, Na Uy tiến hành Tổng điều tra dân số, thời điểm điều tra là ngày 19 tháng 11. Đây là lần đầu tiên, Na Uy không sử dụng phiếu điều tra trong cuộc tổng điều tra. Thay vào đó là sử dụng số liệu được thu thập từ các cơ quan khác, vì vậy sẽ tiết kiệm cho xã hội cả về cả thời gian và tiền bạc.
Sử dụng dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau
Năm 2011, lần đầu tiên thống kê Na Uy có thể biên soạn toàn bộ số liệu thống kê theo yêu cầu trong Tổng điều tra dân số và nhà ở mà không gửi phiếu điều tra đến người dân. Từ năm 2011, Tổng điều tra dân số chỉ dựa trên sổ đăng ký hành chính. Do đó cuộc tổng điều tra này được gọi là tổng điều tra dựa trên đăng ký.
Đăng ký quan trọng nhất sẽ được sử dụng trong Tổng điều tra là sổ Đăng ký Dân số trung ương. Từ khi thành lập cơ quan Đăng ký năm 1964 thực sự không cần thiết phải tính dân số theo đúng nghĩa. Tất cả các sự kiện sinh, tử và di cư đều được đăng ký, và do đó đăng ký dân số có thể cho biết những người sống ở Na Uy, cũng như nơi họ cư trú tại thời điểm bất kỳ.
Một đăng ký quan trọng nữa là Địa chính, cung cấp dữ liệu về nhà ở của Na Uy từ năm 2001. Dữ liệu được lấy từ số liệu của các nguồn hồ sơ hành chính khác, với các sổ đăng ký về Quản lý thuế và Lao động, Dịch vụ phúc lợi xã hội Na Uy là những nguồn quan trọng nhất. Những hồ sơ đăng ký dữ liệu về có làm việc và thất nghiệp, nghỉ hưu. Thống kê Na Uy có hệ thống đăng ký giáo dục riêng, với dữ liệu được thu thập từ các tổ chức giáo dục về học sinh và sinh viên, cũng như trình độ giáo dục của dân số.
Năm 1980, cuộc tổng điều tra dân số và nhà ở bắt đầu sử dụng dữ liệu hành chính có phạm vi lớn hơn nhiều so với trước đây, và phạm vi này đã tăng lên trong các cuộc tổng điều tra dân số sau đó. Sự phát triển này không chỉ được áp dụng cho các cuộc tổng điều tra; mà ngày càng có nhiều số liệu được Thống kê Na Uy biên soạn dựa trên các dữ liệu đó.
Tiết kiệm nhiều tiền …
Căn cứ số liệu thống kê trên cơ sở dữ liệu hành chính, Thống kê Na Uy đã tiết kiệm cho xã hội một lượng tiền rất lớn. Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2011 tính theo bình quân đầu người chỉ là 3 NOK. Số tiền này chỉ chiếm khoảng 10% chi phí của cuộc tổng điều tra năm 2001, vì cuộc điều tra này cũng dựa phần lớn trên cơ sở dữ liệu hành chính. Để so sánh về chi phí, nước Mỹ đã tiến hành cuộc tổng điều tra dân số và nhà ở truyền thống trong năm 2010, chi phí bình quân đầu người cao gấp khoảng 80 lần.
Người dân cũng sẽ tiết kiệm được thời gian vì không phải điền phiếu điều tra. Việc hoàn thành phiếu điều tra 10 năm một lần có lẽ không còn là gánh nặng nữa, nhưng nhiều người nghi ngại rằng không cần thiết phải cung cấp thông tin vì họ biết là các cơ quan nhà nước đã có những thông tin này.
Dữ liệu từ các nguồn hành chính cần phải được hiệu chỉnh để có thể sử dụng làm cơ sở thống kê. Tuy nhiên, đây là công việc mà Thống kê Na Uy thực hiện trên cơ sở liên tục bằng mọi cách. Cuộc tổng điều tra có thể sử dụng dữ liệu này, số liệu thống kê đã được hiệu chỉnh để công bố thường xuyên trong các lĩnh vực như dân số, nhà ở và thị trường lao động. Hoạt động này cũng cần có chi phí nhưng đã bao gồm trong phần hoạt động theo tiêu chuẩn của thống kê của Na Uy.
…. nhưng không hoàn toàn miễn phí
Mặc dù có quy định như đã nói trên, những vẫn có một số chi phí phát sinh liên quan đến cuộc tổng điều tra. Ví dụ, vì đây là lần đầu tiên Thống kê Na Uy tiến hành tổng điều tra dân số chỉ dựa trên dữ liệu đăng ký, nên cần phải bảo đảm sự thống nhất giữa số liệu thống kê về người, hộ gia đình, nhà ở. Tuy nhiên, việc đảm bảo sự thống nhất về số liệu này, cần thực hiện ở một số lĩnh vực khác, sẽ mang lại lợi ích cho số liệu thống kê khác và các cuộc tổng điều tra tiếp theo.
Năm 2008, EU phê chuẩn pháp luật về Tổng điều tra dân số và nhà ở, Na Uy là một thành viên của EEA nên cũng áp dụng theo luật này. Mục đích là cho phép so sánh số liệu thống kê của toàn bộ khu vực EEA. Để đạt được mục đích so sánh này, các quốc gia, trong đó có Na Uy, phải có những thay đổi cụ thể các cuộc tổng điều tra của họ. Một phần lớn chi phí của cuộc tổng điều tra dân số năm 2011 là do các yêu cầu về pháp luật của EU đặt ra.
Tổng điều tra dân số 2011 bao gồm những gì?
Một trong những mục đích của cuộc tổng điều tra là để làm sáng tỏ sự phát triển theo thời gian, đặc biệt liên quan đến các xu hướng dài hạn. Do đó, nội dung điều tra càng giống với các cuộc tổng điều tra trước càng tốt. Tuy nhiên, tổng điều tra 2011 có đưa vào một số nội dung mới.
Trong phần lớn các cuộc tổng điều tra nhà ở tại Na Uy, chỉ các ngôi nhà có người mới được điều tra, nhưng trong năm 2011, số liệu thống kê cũng sẽ được biên soạn cho các ngôi nhà trống. Việc thống kê này sẽ cung cấp một bức tranh rõ ràng hơn về toàn bộ quỹ nhà ở tại Na Uy.
Một bổ sung có thể được dùng cho cuộc tổng điều tra mới nhất là thống kê Na Uy sẽ lấy địa chỉ của sinh viên từ các nguồn khác ngoài đăng ký dân số. Trong đăng ký dân số, nhiều sinh viên được phân loại cư trú theo địa chỉ của cha mẹ và không phải ở địa chỉ nơi học – ở đây trong thực tế sinh viên sử dụng phần lớn thời gian của họ. Sự thay đổi này sẽ cho phép số liệu dân số và số liệu thống kê hộ gia đình được biên soạn dựa trên các địa chỉ thực tế của sinh viên. Thông tin này sẽ rất hữu ích trong một số hoàn cảnh khác nhau.
So sánh quốc tế luôn là một mục tiêu quan trọng của các cuộc tổng điều tra dân số, nhưng các nước tham gia được tự do lựa chọn xem họ muốn tuân thủ các khuyến nghị quốc tế về nội dung tổng điều tra dân số. Tuy nhiên, pháp luật của EU hiện nay quy định các nghĩa vụ cụ thể liên quan đến nội dung cần thiết để điều chỉnh và mở rộng nội dung của cuộc tổng điều tra dân số năm 2011. Ví dụ, bổ sung thêm một số số liệu thống kê về các gia đình và hộ gia đình bây giờ cần phải được tạo ra.
TĐTDS không bao gồm gì?
Do phiếu điều tra không được gửi đi, nên không thể có được thông tin về các khía cạnh không thuộc phạm vi theo các nguồn hành chính vì cuộc tổng điều tra dân số dựa trên đăng ký chỉ có thể dựa vào các dữ liệu có sẵn. Trong một số trường hợp, sổ sách đăng ký không cung cấp thông tin phù hợp với những yêu cầu về thống kê. Bằng cách kết hợp dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau, và áp dụng phương pháp thống kê, Thống kê Na Uy thường có thể tạo ra số liệu thống kê đáp ứng yêu cầu của người sử dụng.
Tuy nhiên, sẽ luôn có những hạn chế liên quan đến phạm vi cụ thể. Ví dụ, một số thông tin về nhà ở đã được thu thập bằng cách sử dụng phiếu điều tra trong cuộc tổng điều tra cuối cùng sẽ không được đưa vào nữa, ví dụ như thông tin về khả năng tiếp cận về nhà ở cho những người sử dụng xe lăn, các nguồn năng lượng được sử dụng để sưởi ấm, và nhà ở có gần sân vườn, gara ô tô và nơi đỗ xe hay không. Điều tra dân số dựa trên đăng ký cũng sẽ cung cấp thông tin về điều kiện nhà ở về những người cư trú không sống trong nhà ở theo quy ước, ví dụ như những người sống trên thuyền, hay trong các ngôi nhà lưu động.
Tổng điều tra dân số và các số liệu thống kê khác
Cuộc Tổng điều tra Dân số và nhà ở sử dụng cùng cơ sở dữ liệu như các thống kê khác trong Thống kê Na Uy. Số liệu thống kê hàng năm về dân số, hộ gia đình, nhà ở, lao động và giáo dục do đó có thể cung cấp thông tin giống như tổng điều tra dân số liên quan đến độ lớn. Tuy nhiên, Thống kê Na Uy có cơ hội để cung cấp thông tin chi tiết thêm trong những năm tổng điều tra dân số, cụ thể liên quan đến ba lĩnh vực:
– Thứ nhất, các cuộc tổng điều tra cung cấp các dãy số thời gian dài. Để có được số liệu có thể so sánh theo thời gian, đôi khi cần có phương pháp khác để tạo ra các bảng biểu ngoài các bảng biểu đã sử dụng trong số liệu thống kê hàng năm.
– Thứ hai, các cuộc tổng điều tra công bố nhiều số liệu thống kê hơn cho các thành phố, quận/ huyện, và các đơn vị thống kê cơ sở so với các số liệu thống kê hàng năm.
– Thứ ba, dữ liệu tập hợp thống kê tổng điều tra từ các lĩnh vực khác nhau, ví dụ như người có việc làm, người đang học, người nghỉ hưu và nguồn thu nhập chính trong hộ gia đình. Trong cuộc Tổng điều tra cũng sẽ kết hợp dữ liệu về quyền sở hữu xe ô tô với các dữ liệu hộ gia đình, vì thế cho phép sản xuất số liệu về có bao nhiêu hộ gia đình có xe ô tô để sử dụng ở những khu vực khác nhau của đất nước.
Kết quả tổng điều tra đầu tiên vào hè 2012
Các kết quả tổng điều tra sẽ được công bố trên ssb.no. Các kết quả đầu tiên, bao gồm các số liệu chủ yếu về người dân, hộ gia đình, nhà ở, được lên kế hoạch công bố vào cuối tháng 6 năm 2012. Số liệu thống kê về việc làm, giáo dục, và thu nhập cũng những thông tin chi tiết hơn về hộ gia đình và nhà ở sẽ được công bố sau đó. Hầu hết các kết quả sẽ được công bố vào mùa thu năm 2012, nhưng một số thông tin sẽ được công bố vào mùa xuân năm 2013.
Số liệu thống kê về các thành phố, quận/huyện và các đơn vị thống kê cơ bản sẽ được tiếp cận qua StatBank. Trong các cuộc tổng điều tra trước đây, các ấn phẩm thống kê riêng được biên soạn cho tất cả các thành phố và các hạt. Tuy nhiên, hướng dẫn sẽ được công bố trên ssb.no để đơn giản hóa việc khôi phục lại các số liệu thống kê tương ứng trong StatBank.
Pháp luật EU cũng yêu cầu tất cả các nước có liên quan đưa ra các bảng biểu theo chuẩn, có thể sử dụng dễ dàng trong hệ thống xuất bản chuyên dụng ở Văn phòng thống kê EU. Đây sẽ là một hệ thống linh hoạt cho phép người dùng cơ hội để tạo ra các bảng biểu cụ thể theo yêu cầu. Mục đích chính của các bảng biểu theo chuẩn này là tạo khả năng so sánh quốc tế. Tuy nhiên, các bảng biểu này sẽ không có số liệu thống kê cho các khu vực địa lý nhỏ hoặc các dãy số thời gian.
Số liệu thống kê năm của Thống kê Na Uy cũng cung cấp các số liệu về dân số, hộ gia đình, nhà ở, lao động và giáo dục, và trong một số trường hợp những số liệu này có sẵn trước khi các số liệu tương ứng được công bố theo phần của cuộc tổng điều tra. Thực tế cuộc tổng điều tra cung cấp số liệu về việc làm vào ngày 19 tháng 11, trong khi các số liệu thống kê năm về các hộ gia đình và nhà ở liên quan đến việc làm được công bố vào cuối năm. Mặc dù vậy, sẽ có ích cho người sử dụng xem xét số liệu tổng điều tra dân số và các số liệu thống kê năm kết hợp với nhau.
Nguyễn Thái Hà (Dịch)
Nguồn:Population and housing census 2011
www.ssb.no/english/magazine/art-2011-11-14-01-en.html