Phân tích dữ liệu điều tra dân số để thấy tác động của biến đổi khí hậu đến di cư nội địa trên thế giới
Trong hiện tại và tương lai, ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đối với di cư đã thu hút sự chú ý đáng kể từ công chúng và các nhà hoạch định chính sách trong thập kỷ qua. Một nghiên cứu mới do IIASA (Viện phân tích hệ thống ứng dụng quốc tế) đưa ra, đã cung cấp phân tích toàn diện đầu tiên về cách các yếu tố khí hậu, cụ thể là hạn hán và khô cằn ảnh hưởng đến di cư nội địa.
Trong khi các cuộc thảo luận công khai thường tập trung vào di cư quốc tế, bằng chứng khoa học hiện có chỉ ra rằng khi các yếu tố khí hậu thúc đẩy di cư, thường dẫn đến việc di chuyển quãng đường ngắn trong biên giới quốc gia. Tuy nhiên, hiện nay vẫn có rất ít các nghiên cứu khoa học xem xét di cư nội địa do khí hậu gây ra trên các quốc gia khác nhau.
Nghiên cứu mới, được công bố trên tạp chí Nature Climate Change, đã sử dụng dữ liệu điều tra dân số từ 72 quốc gia trong giai đoạn từ năm 1960 đến năm 2016 để đưa ra đánh giá toàn cầu đầu tiên về cách môi trường ảnh hưởng đến tình trạng di cư trong biên giới quốc gia.
“Phân tích của chúng tôi cho thấy di cư nội địa mà chúng tôi định nghĩa là sự di chuyển giữa các vùng trong một quốc gia, gia tăng ở các vùng bị ảnh hưởng bởi hạn hán và khô hạn, đặc biệt là ở các vùng cực kỳ khô hạn và khô cằn. Những tác động này rõ rệt nhất ở các vùng nông thôn và phụ thuộc vào nông nghiệp, nơi sinh kế rất dễ bị tổn thương trước những thay đổi của điều kiện khí hậu. Nhiều người di cư do biến đổi khí hậu di chuyển đến các khu vực thành thị, góp phần vào xu hướng đô thị hóa nhanh chóng được quan sát thấy ở nhiều quốc gia”, ông Roman Hoffmann, người đứng đầu Nhóm nghiên cứu di cư và phát triển bền vững tại IIAS cho biết.
Phân tích cho thấy sự khác biệt về tác động theo khu vực. Ví dụ, tác động của hạn hán và khô hạn được phát hiện là mạnh nhất ở một số vùng của Châu Phi, Trung Đông, Nam Mỹ, Nam Á và Nam Âu, nơi sinh kế nông nghiệp phổ biến và khí hậu vốn đã khô hạn. Ở những khu vực này, sự kết hợp giữa khó khăn kinh tế và thách thức về môi trường tạo ra động lực mạnh mẽ cho việc di cư.
Trên toàn cầu, các phát hiện cho thấy tính di động cao hơn ở các khu vực giàu có hơn, nơi mà hạn chế di cư có thể thấp hơn. Trong phạm vi các quốc gia, thường là các khu vực nghèo hơn có xu hướng có tỷ lệ di cư ra nước ngoài cao hơn đến các khu vực giàu có hơn khi chúng bị ảnh hưởng bởi khí hậu. Ngoài những khác biệt về khu vực, nghiên cứu cũng ghi nhận những sự không đồng nhất lớn trong các mô hình di cư giữa các nhóm dân số. Ở các nước kém phát triển, những người trong độ tuổi lao động (15–45) có trình độ học vấn trung bình có nhiều khả năng di cư để ứng phó với hạn hán và tình trạng khô hạn gia tăng. Ở các nước giàu hơn, những người lớn tuổi ở mọi trình độ học vấn đều có mô hình di cư mạnh hơn.
“Khi biến đổi khí hậu tiếp tục làm tăng tần suất và mức độ nghiêm trọng của hạn hán và tình trạng thiếu nước trên toàn thế giới, nhiều nhóm dân số sẽ phải đối mặt với áp lực tìm kiếm điều kiện sống tốt hơn. Nghiên cứu của chúng tôi nhấn mạnh nhu cầu về các chính sách giải quyết cả động lực di cư và hậu quả đối với các khu vực đích. “Cơ sở hạ tầng, dịch vụ y tế và hệ thống hỗ trợ xã hội đầy đủ đóng vai trò quan trọng ở các khu vực đô thị đang ngày càng tiếp nhận nhiều người di cư do biến đổi khí hậu”, ông Guy Abel, đồng tác giả trong Nhóm nghiên cứu di cư và phát triển bền vững của IIASA lưu ý.
Ngoài ra, nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hỗ trợ các nhóm dân số dễ bị tổn thương, bao gồm những người không thể di cư do hạn chế về nguồn lực. Các chính sách thúc đẩy đa dạng hóa sinh kế, mạng lưới an toàn xã hội và xây dựng khả năng phục hồi ở các cộng đồng bị ảnh hưởng có thể giúp giảm thiểu tình trạng di cư và di dời cưỡng bức, đồng thời bảo vệ những người ở lại.
Mặc dù nghiên cứu là một bước tiến lớn trong việc hiểu mối liên hệ giữa biến đổi khí hậu và di cư trong nước, các tác giả cũng thừa nhận những thách thức do dữ liệu di cư hạn chế và không thể so sánh được. Bộ dữ liệu được sử dụng trong nghiên cứu, được trích xuất từ dữ liệu vi mô điều tra dân số, cung cấp góc nhìn theo chiều dọc mạnh mẽ về di cư trong nước đối với nhiều quốc gia. Đồng thời, nó không nắm bắt được các hình thức di chuyển khác, bao gồm di chuyển theo thời gian hoặc di chuyển cự ly ngắn, cũng rất có liên quan trong bối cảnh biến đổi khí hậu.
Ông Raya Muttarak, đồng tác giả, một nhà nghiên cứu trong Nhóm nghiên cứu di cư và phát triển bền vững của IIASA và là giáo sư về nhân khẩu học và khoa khoa học thống kê tại Đại học Bologna, Ý, kết luận: “Khi biến đổi khí hậu tiếp tục định hình lại xu hướng di cư, dữ liệu toàn diện hơn. Từ đó, cần thiết phải phát triển các biện pháp can thiệp có mục tiêu và các giải pháp chính sách nhằm giải quyết mối quan hệ phức tạp giữa các yếu tố môi trường và tính di động của con người. “Nghiên cứu của chúng tôi nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết về một phương pháp tiếp cận toàn diện đối với phát triển chính sách, có tính đến cả sự khác biệt về không gian và xã hội, đồng thời nhận ra bản chất phức tạp và phụ thuộc vào bối cảnh của động lực di cư”.
Nguyễn Quý (dịch)
Nguồn: https://phys.org/news/2024-10-climate-impacts-internal-migration-worldwide.html