Thùng rác biết nói: Khung UNECE về Thống kê chất thải giúp các quốc gia đo lường tiến độ nền kinh tế tuần hoàn

Hội nghị Khung các nhà thống kê châu Âu về Thống kê chất thải, được UNECE công bố ngày 17/02/2022, cung cấp một quan điểm mới về việc xác định và đo lường chất thải của các nền kinh tế.

Mỗi hộ gia đình, doanh nghiệp và cơ sở sản xuất chất thải.

Nếu không được xử lý đúng cách, chất thải có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe con người và môi trường. Khi con người tiêu thụ ngày càng nhiều, việc quản lý chất thải thông qua xử lý hoặc tái chế đã trở thành một vấn đề cấp bách hơn bao giờ hết. Ví dụ, nếu việc thu gom rác thải đô thị không được thực hiện hoặc thiếu hụt, rác thải gia đình có thể được đổ ra đường. Mặt khác, khi được quản lý đúng cách, chất thải có thể là cơ hội. Việc quản lý chất thải tạo ra việc làm và các nguyên liệu thô thứ cấp có thể được sử dụng trong các quá trình sản xuất.

Số liệu thống kê chính thức về chất thải đã được đưa ra ở một số quốc gia trong hơn 40 năm. Ban đầu chúng được phát triển như một công cụ để theo dõi và quản lý các mối đe dọa đối với sức khỏe con người và môi trường. Chúng thường tập trung vào các danh mục như chất thải đô thị, công nghiệp và chất thải nguy hại.

Tuy nhiên, gần đây, nhu cầu thông tin đã thay đổi theo hướng hiểu và khai thác giá trị kinh tế của chất thải, khi các quốc gia tìm cách chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn, trong đó nghĩa của từ ‘chất thải’ đang được hiểu lại. Hướng đến một thế giới nơi tài nguyên thiên nhiên được sử dụng bền vững, sự phân biệt giữa “chất thải” và “sản phẩm” đang ngày càng phát triển.

Những thay đổi này đã tạo ra nhu cầu về thông tin về các loại chất thải không được đo lường, như: chất thải điện tử, thực phẩm và dệt may, cũng như các loại chất thải khó đo lường, bao gồm cả chất thải được xử lý bởi công nhân trong khu vực phi chính thức và được xử lý trái pháp luật.

Ngày càng có nhiều nhu cầu về các số liệu để giúp hiểu cách thức tái chế, tái sử dụng và chế biến lại phù hợp với các hệ thống kinh tế hiện đại. Và ngày càng có nhiều nhu cầu về thông tin không chỉ về khối lượng chất thải mà còn cả sự di chuyển, buôn bán và việc làm liên quan đến xử lý chất thải.

Khung mới là kết quả của hơn bốn năm làm việc của một lực lượng chuyên trách, do các chuyên gia từ Hà Lan, Đại học Liên Hợp Quốc, Bosnia, Herzegovina và Canada ở các giai đoạn hoạt động khác nhau. Các chuyên gia đến từ Armenia, Azerbaijan, Đức, Israel, Kazakhstan, Mexico, Cộng hòa Moldova, Liên bang Nga, cũng như đại diện của nhiều tổ chức quốc tế, tổ chức học thuật và tổ chức phi chính phủ, đã mang đến nhiều kinh nghiệm để xây dựng khuôn khổ mới này.

Đóng góp quan trọng là một khung khái niệm cho thống kê chất thải, lần đầu tiên, mở rộng phạm vi thống kê chất thải để bao gồm các hoạt động phi chính thức, không được kiểm soát và bất hợp pháp liên quan đến chất thải. Điều quan trọng, nó cũng đặt chủ đề thống kê chất thải trong bối cảnh rộng hơn chất, như đầu vào từ môi trường đến nền kinh tế và các hoạt động ngăn ngừa chất thải.

Một trong những vấn đề cơ bản mà nghiên cứu đã giải quyết là sự thiếu rõ ràng trong các thuật ngữ và định nghĩa. Có thể dễ hiểu một số từ như “chất thải”, “vật liệu”, “loại bỏ”, “thải bỏ”, “tái chế” và “thu gom”. Nhưng trên thực tế, định nghĩa, khái niệm và hoạt động của các thuật ngữ chính này lại khác nhau giữa các quốc gia cũng như giữa các tổ chức quốc tế, nên khó có thể so sánh hoặc kết hợp các số liệu. Khung mới kiểm tra phạm vi các định nghĩa hiện có được sử dụng và đề xuất một tập hợp các định nghĩa có thể được sử dụng chung để thúc đẩy sự hiểu biết chung.

Lực lượng chuyên trách tiến hành công việc đã xác định một loạt các lĩnh vực vẫn cần xây dựng. Ví dụ, vẫn chưa có sự phân loại rác thải được thống nhất trên toàn cầu. Hiện đang có một số nhu cầu mới nổi về số liệu thống kê tốt hơn, chẳng hạn như về chất thải dệt may, lãng phí điện năng, thức ăn thừa, các phương tiện hết niên hạn sử dụng; chất thải lây nhiễm; chất thải phá dỡ; v.v … Trong bối cảnh rộng lớn hơn của quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn, trong tương lai sẽ cần khám phá những điều này cũng như trả lời các câu hỏi về giá trị kinh tế của chất thải và chi phí cho quản lý chất thải.

Khung đã được Hội nghị các nhà thống kê châu Âu thông qua, sẽ đóng vai trò là nền tảng quan trọng cho công việc đang diễn ra của UNECE về phát triển các phương pháp đo lường nền kinh tế tuần hoàn. Nó đã được sử dụng để cung cấp thông tin cho Nhóm chuyên gia kinh tế dưới sự lãnh đạo của OECD.

Phạm Hạnh (dịch)

Nguồn: https://unece.org/media/Statistics/press/365219