Những người đứng đầu các cơ quan thống kê của 59 quốc gia và 24 tổ chức quốc tế đã tập trung tại Geneva và trực tuyến trên toàn cầu cho phiên họp toàn thể lần thứ 69 của Hội nghị các nhà thống kê châu Âu (CES) vào cuối tháng 6 vừa qua, Hội nghị ra quyết định về các vấn đề thống kê trong khu vực UNECE và hơn thế nữa.
Trong số nhiều vấn đề lớn mà họ đang giải quyết là vai trò của số liệu thống kê nhà nước trong hành động vì khí hậu.
Hiệp định Paris năm 2015 kêu gọi hành động khẩn cấp về biến đổi khí hậu. Các chính phủ quốc gia đã đặt ra cho mình những mục tiêu đầy tham vọng chỉ có thể đạt được khi có những thay đổi sâu sắc về cách thức vận hành của nền kinh tế. Như Hiệp định Paris nhấn mạnh, các cam kết này phải được giám sát bởi dữ liệu chính xác, đáng tin cậy và có thể truy cập rộng rãi. Các Cơ quan Thống kê quốc gia (NSO) có thể đóng vai trò quan trọng là nhà cung cấp và quản lý dữ liệu đó, nhưng chỉ khi họ sẵn sàng chủ động thực hiện vai trò này. Họ cần thông báo cho các nhà hoạch định chính sách về tiềm năng của những gì họ có thể cung cấp. Và ngược lại, họ cũng cần lắng nghe nhu cầu của các nhà hoạch định chính sách, nhà khoa học và những người ủng hộ hành động vì khí hậu, những người yêu cầu dữ liệu cho công việc của họ.
Những người đứng đầu NSO nhận ra rằng nhu cầu này ngày càng cấp thiết. Tuy nhiên, các số liệu thống kê liên quan đến biến đổi khí hậu vẫn chưa được các hệ thống thống kê quốc gia chú ý hoặc hỗ trợ như các lĩnh vực cốt lõi của thống kê kinh tế và xã hội. Ở một số quốc gia, chúng vẫn chiếm một vai trò “khiêm tốn” trong NSO.
Như các đại biểu CES đã thảo luận, một phần của giải pháp sẽ làm cho các số liệu thống kê nhà nước về khí hậu trở nên đáng tin cậy hơn, dễ tiếp cận hơn và kịp thời hơn, để các số liệu thống kê nhà nước do các NSO đưa ra là điều đầu tiên mà người dùng sẽ tìm đến khi họ cần thông tin.
Chẳng hạn, Thống kê Hà Lan đã bắt đầu ước tính hàng quý về lượng phát thải khí nhà kính theo hướng dẫn của Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC), nhờ vào một phương pháp luận mới cho phép hiểu nhanh về xu hướng phát thải thực tế. Điều này hoàn toàn trái ngược với độ trễ chín tháng sau khi kết thúc năm tham chiếu thường thấy đối với dữ liệu phát thải khí nhà kính. Những ước tính nhanh hơn này giúp các nhà nghiên cứu và chính phủ dễ dàng theo dõi mối liên hệ giữa thay đổi kinh tế và tác động môi trường.
Biến đổi khí hậu không phải là một chủ đề mới đối với CES. Hội nghị đã dẫn đầu các công việc quốc tế về thống kê liên quan đến biến đổi khí hậu kể từ năm 2011, dẫn đến các Khuyến nghị năm 2014 về Thống kê liên quan đến biến đổi khí hậu; Hiệp định vào năm 2020 về Bộ chỉ số và Thống kê cốt lõi liên quan đến Biến đổi khí hậu; và trong ấn bản năm 2020 của Khuyến nghị CES về vai trò của thống kê nhà nước trong việc đo lường các sự kiện nguy hiểm và thảm họa. Điểm mới trong các cuộc thảo luận là sự thừa nhận rằng các NSO phải chuyển từ trọng tâm kỹ thuật sang quan điểm chiến lược cấp cao, vì bản chất xuyên suốt của số liệu thống kê về biến đổi khí hậu ngày càng trở nên rõ ràng hơn và các yêu cầu chính sách trở nên cấp bách và phức tạp hơn. Trọng tâm của số liệu thống kê đối với những nỗ lực như đo lường mối liên hệ giữa nền kinh tế và biến đổi khí hậu, theo dõi tiến trình hướng tới nền kinh tế tuần hoàn, và theo dõi sự tăng trưởng của tài chính xanh và đầu tư xanh có nghĩa là các NSO phải làm để tăng cường các mối liên kết trên các lĩnh vực kinh tế, xã hội và các lĩnh vực môi trường.
CES quy tụ những người đứng đầu NSO của các quốc gia thành viên UNECE, các quốc gia thành viên OECD và hơn thế nữa, bao gồm các quốc gia xa xôi như Argentina, Brazil, Ecuador và Mông Cổ. Các nhà thống kê quốc gia chính này, cùng với các nhà thống kê từ các tổ chức quốc tế bao gồm OECD, Eurostat, Quỹ Tiền tệ Quốc tế, Ngân hàng Thế giới, CIS-Stat, EFTA, Ngân hàng Trung ương Châu Âu và nhiều cơ quan của Liên hợp quốc, tạo thành cơ quan quản lý về công tác thống kê trong khu vực UNECE.
Hợp tác CES hướng dẫn công tác thống kê quốc tế trong khu vực, giúp các quốc gia sắp xếp các ưu tiên của mình, xác định những thách thức mới và được chia sẻ, đồng thời cùng nhau giải quyết chúng. Công việc của nó tập trung vào hướng dẫn phương pháp luận, hiện đại hóa thống kê và nâng cao năng lực, với hàng chục nhóm chuyên gia trong nước và quốc tế đóng góp vào nhiều lĩnh vực công việc trong lĩnh vực thống kê xã hội và nhân khẩu học, kinh tế, môi trường và hiện đại hóa hệ thống thống kê.
Tại phiên họp toàn thể của CES năm nay, các hướng dẫn và khuyến nghị mới do các nhóm chuyên gia CES đưa ra sẽ được trình bày trước Hội nghị để thông qua về các chủ đề đa dạng như đánh giá chất lượng dữ liệu hành chính cho các cuộc điều tra dân số, thống kê chất thải, đo lường loại trừ xã hội[1], tạo ra chỉ số giá tiêu dùng trong tình trạng giãn cách xã hội và số liệu thống kê để đánh giá sự tiến bộ đối với các Chỉ tiêu phát triển bền vững.
Đỗ Ngát (lược dịch)
Nguồn: https://unece.org/climate-change/news/chief-statisticians-bring-statistics-forefront-climate-action
[1] Loại trừ xã hội, hoặc bên lề xã hội là sự bất lợi xã hội và xuống hạng bên lề xã hội. Nó là một thuật ngữ được sử dụng rộng rãi ở châu Âu và lần đầu tiên được sử dụng ở Pháp. Nó được sử dụng trên các lĩnh vực bao gồm giáo dục, xã hội học, tâm lý học, chính trị và kinh tế (Theo wikipedia.org)