Một bản đồ thể hiện di cư thuần (thay đổi dân số được ghi nhận trừ đi tăng trưởng tự nhiên), với màu xanh lam thể hiện các khu vực di cư thuần dương và màu đỏ thể hiện di cư thuần âm. Nhà cung cấp hình ảnh: Matti Kummu / Đại học Aalto
Một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Nature Human Behavior cho thấy các mô hình di cư thuần trên khắp thế giới thực sự có mối liên hệ chặt chẽ hơn với các yếu tố kinh tế xã hội. Nghiên cứu này cung cấp một bộ dữ liệu mới, có độ phân giải cao về tình trạng di cư thuần trong hai thập kỷ qua để cung cấp thông tin cho việc hoạch định chính sách và thúc đẩy nghiên cứu.
Venla Niva, nhà nghiên cứu sau tiến sĩ tại Đại học Aalto, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết: “Phát hiện của chúng tôi không thực sự khớp với câu chuyện được công chúng nhắc lại về tình trạng di cư do khí hậu”.
Các yếu tố xã hội quan trọng hơn các cân nhắc về khí hậu
Nhóm nghiên cứu, bao gồm các nhà nghiên cứu từ Đại học Aalto, Viện Phân tích Hệ thống Ứng dụng Quốc tế và Đại học Bologna, đã công bố nghiên cứu tương tự vào năm ngoái trong giai đoạn 1990–2000. Phân tích mới bao gồm hai thập kỷ, 2000–2019. Tập dữ liệu có độ phân giải cao mà họ chuẩn bị không thể giải quyết bằng dữ liệu thô, chẳng hạn như mức trung bình quốc gia. Niva cho biết: “Thực sự cần có một bộ dữ liệu như thế này nhưng nó không tồn tại. Vì vậy, chúng tôi quyết định tự tạo ra nó”. Tập dữ liệu mới được cung cấp công khai và có thể dễ dàng khám phá thông qua bản đồ tương tác trực tuyến.
Nhóm nghiên cứu đã kết hợp tỷ lệ sinh và tử với mức tăng trưởng dân số chung để ước tính tình trạng di cư thuần. Vai trò của kinh tế xã hội và khí hậu được kết hợp thông qua Chỉ số phát triển con người (HDI) và chỉ số hạn hán. Bằng cách bắt đầu với tỷ lệ tử vong ở địa phương và giảm tỷ lệ sinh xuống độ phân giải 10 km, các nhà nghiên cứu đã tạo ra một bộ dữ liệu di cư thuần có độ phân giải chưa từng có. Niva giải thích: “Các yếu tố khí hậu không tuân theo ranh giới hành chính, vì vậy dữ liệu như thế này là cần thiết nếu bạn muốn nghiên cứu các mô hình này”.
Các nhà nghiên cứu nhận thấy mức độ di cư cao ở các khu vực có chỉ số HDI và mức độ hạn hán ở mức trung bình, chẳng hạn như các khu vực ở Trung Mỹ, đông bắc Brazil, Trung Phi và Đông Nam Á. Niva nói: “Không phải những người nghèo nhất trong số những người nghèo đang chạy trốn thảm họa môi trường hoặc những thay đổi về môi trường. Di cư là một phương pháp thích ứng được những người có khả năng di chuyển sử dụng”.
Tương tự như vậy, các khu vực có HDI cao có tình trạng di cư thuần tích cực bất kể điều kiện khí hậu của họ như thế nào. Ví dụ: các khu vực ở Bán đảo Ả Rập, Bắc Mỹ, Úc và Bắc Địa Trung Hải là những nơi tiếp nhận ròng bất chấp tình trạng hạn hán ở những khu vực này. “Những người ra quyết định nên chú ý đến điều này. Thay vì chỉ tập trung vào việc đóng cửa biên giới và chống di cư, chúng ta nên nỗ lực hỗ trợ và trao quyền cho các cá nhân ở các quốc gia có khó khăn về kinh tế. Điều đó sẽ giúp giảm bớt động lực buộc mọi người phải di cư để tìm kiếm cơ hội tốt hơn”, Matti Kummu, phó giáo sư về vấn đề nước và thực phẩm toàn cầu tại Aalto và là tác giả chính của nghiên cứu cho biết.
Mức độ chi tiết của tập dữ liệu mới cho thấy sự phức tạp trong các mô hình di cư bị ẩn giấu khi sử dụng dữ liệu quốc gia. “Ví dụ, ở Pháp và Ý, có những khác biệt thực sự thú vị giữa miền bắc và miền nam, còn ở Tây Ban Nha thì có sự khác biệt về đông-tây. Có rất nhiều mô hình mà các chuyên gia trong nước có thể xem xét, và tất nhiên lý do đằng sau chúng có thể là khác nhau ở mỗi quốc gia,” Kummu nói.
Những mô hình bất ngờ cũng xuất hiện trong di cư thành thị – nông thôn. Kummu nói: “Có một niềm tin rất phổ biến rằng các khu vực thành thị đang kéo người dân khỏi khu vực nông thôn, nhưng điều đó không xảy ra ở mọi nơi. Ví dụ, có rất nhiều nơi, chẳng hạn như ở Châu Âu, lại có điều ngược lại”. Sự di cư từ các thành phố đến các vùng nông thôn cũng thể hiện rõ ở các vùng của Indonesia, Congo, Venezuela và Pakistan, và khi phân tích cấp độ cộng đồng, bức tranh càng trở nên phức tạp hơn.
Niva nói: “Nhìn chung, việc di cư phức tạp hơn mọi người nghĩ”. “Những phát hiện của chúng tôi góp phần vào cuộc thảo luận về địa điểm và cách thức di cư đang diễn ra, đó thực sự không phải là một hiện tượng lấy Châu Âu làm trung tâm, bởi vì hầu hết việc di cư xảy ra ở những nơi khác trên thế giới.”
Các nhà nghiên cứu có thể sử dụng tập dữ liệu mới để hiểu tình trạng di cư chính xác hơn so với mức trung bình quốc gia. Kummu cho biết: “Chúng tôi đã chia sẻ dữ liệu với các nhà nghiên cứu khác và với Tổ chức Di cư Quốc tế của Liên hợp quốc chẳng hạn. Chúng tôi cũng đã cung cấp một bản đồ tương tác để mọi người có thể tự mình khám phá những mô hình này”.
Ngọc Bích (lược dịch)
Nguồn: https://phys.org/news/2023-09-finer-picture-global-migration-reveals.html