Sau hai quý sụt giảm liên tiếp, thương mại hàng hóa và dịch vụ toàn cầu đã phục hồi trở lại từ tháng 1 đến tháng 3 năm 2023. Tuy nhiên, triển vọng trong thời gian còn lại của năm rất ảm đạm.
Trong quý đầu tiên của năm 2023, tăng trưởng thương mại đều tích cực đối với cả hàng hóa và dịch vụ, theo Cập nhật Thương mại Toàn cầu mới nhất của UNCTAD được công bố vào ngày 21 tháng 6. Sau đợt suy thoái vào nửa cuối năm 2022, thương mại hàng hóa thế giới đã phục hồi cả về khối lượng và giá trị.
Trong ba tháng đầu năm 2023, thương mại hàng hóa đã tăng 1,9% so với quý cuối cùng của năm 2022, tăng thêm khoảng 100 tỷ USD. Thương mại dịch vụ toàn cầu cũng tăng khoảng 50 tỷ USD, tăng khoảng 2,8% so với quý trước.
Trong quý 2 năm 2023, dự báo hiện tại của UNCTAD cho thấy tốc độ tăng trưởng thương mại toàn cầu chậm lại, chỉ ra các dự báo kinh tế thế giới bị hạ cấp gần đây và các yếu tố như lạm phát dai dẳng, lỗ hổng tài chính, chiến tranh ở Ukraine và căng thẳng địa chính trị.
“Nhìn chung, triển vọng thương mại toàn cầu trong nửa cuối năm 2023 là bi quan, khi các yếu tố tiêu cực lấn át các yếu tố tích cực,” báo cáo cho biết.
“Kết nối bạn bè” và tăng cường tập trung hóa thương mại toàn cầu
Trong 5 quý vừa qua, khoảng cách địa lý của thương mại quốc tế vẫn tương đối ổn định, cho thấy thiếu các xu hướng chuyển dịch gần hoặc xa đáng kể, ít nhất là ở mức trung bình.
Báo cáo chỉ ra rằng “Kết nối bạn bè” đã gia tăng kể từ cuối năm 2022, được đặc trưng bởi sự định hướng lại các luồng thương mại song phương để ưu tiên các quốc gia có chung giá trị chính trị.
Cuộc chiến ở Ukraine, sự phụ thuộc lẫn nhau về thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, và hậu quả của Brexit đã đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành các xu hướng thương mại song phương quan trọng trong giai đoạn này.
Báo cáo lưu ý: “Đồng thời, đã có sự suy giảm trong đa dạng hóa các đối tác thương mại, ngụ ý rằng thương mại toàn cầu đã trở nên tập trung hơn giữa các mối quan hệ thương mại lớn”.
Báo cáo minh họa sự suy giảm liên tục trong sự phụ thuộc lẫn nhau về thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. Nó cho thấy rằng trong hơn một năm qua, Hoa Kỳ đã trở nên ít quan trọng hơn với tư cách là một thị trường xuất khẩu của Trung Quốc. Trong giai đoạn này, sự phụ thuộc của Hoa Kỳ vào Trung Quốc với tư cách là nhà cung cấp đã giảm hơn nữa.
Hiệu suất thương mại khác nhau giữa các nền kinh tế lớn
Báo cáo cho thấy tăng trưởng thương mại hàng hóa diễn ra trái chiều giữa các nền kinh tế lớn trên thế giới trong bốn quý vừa qua.
Brazil, Ấn Độ, Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu đã chứng kiến sự gia tăng đáng kể về cả nhập khẩu và xuất khẩu.
Nhưng trên cơ sở hàng quý, xu hướng thương mại của các nền kinh tế lớn yếu hơn trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 3 năm 2023 và trong nhiều trường hợp là tiêu cực. Ngoại lệ đáng chú ý là tăng trưởng đáng kể trong xuất khẩu từ Trung Quốc và Ấn Độ.
Xu hướng thương mại khu vực
Trên cơ sở hàng năm, tất cả các khu vực đều chứng kiến thương mại quốc tế tăng trưởng, ngoại trừ Liên bang Nga và các nền kinh tế Trung Á.
Nhưng sự tăng trưởng ở khu vực Đông Á đã thấp hơn đáng kể so với mức trung bình.
Trên cơ sở hàng quý, quý đầu tiên của năm 2023 chứng kiến sự sụt giảm về giá trị thương mại ở hầu hết các khu vực, ngoại trừ khu vực Thái Bình Dương, Bắc Mỹ và Châu Phi có mức tăng trưởng nhẹ.
Thương mại nội khối trong cùng thời kỳ cũng diễn ra theo mô hình tương tự. Nhưng đáng chú ý, thương mại trong châu Phi đã tăng 3%, vượt trội so với thương mại nội khối khác.
Chi phí các ngành khác nhau như thế nào
Xu hướng thương mại toàn cầu trong bốn quý vừa qua chịu ảnh hưởng của ngành năng lượng, trong đó giá tăng dẫn đến giá trị thương mại cao hơn, cho đến khi giảm 11% hàng quý từ tháng 1 đến tháng 3 năm 2023.
Các lĩnh vực khác có sự gia tăng thương mại là nông sản thực phẩm, may mặc, hóa chất và phương tiện giao thông đường bộ.
Ngược lại, giao dịch giảm trong lĩnh vực thiết bị văn phòng và truyền thông, cũng như vận tải, nơi xu hướng giảm tiếp tục kéo dài sang quý đầu tiên của năm 2023.
Bàn Hường (Lược dịch)
Nguồn:https://unctad.org/news/global-trade-growth-returns-outlook-2023-poor