Thống kê khu vực kinh tế chưa được quan sát, có hoạt động kinh tế ngầm và hoạt động kinh tế bất hợp pháp. Điều này có phải là thách thức đối với ngành Thống kê và làm thế nào để đảm bảo số liệu thống kê có tính chính xác cao nhất?
Câu hỏi: (PV Vũ Thủy – Báo Đại biểu nhân dân) Trong phạm vi thống kê khu vực kinh tế chưa được quan sát, có hoạt động kinh tế ngầm và hoạt động kinh tế bất hợp pháp, đây là những hoạt động mà người dân cố tình trốn tránh, che đậy. Điều này đặt ra những khó khăn cho ngành Thống kê, Ông có cho rằng đây có phải là thách thức đối với ngành Thống kê không? Từ trước đến nay, số liệu thống kê công bố đã từng gặp sự nghi ngại trong dư luận và trong giới chuyên gia, vậy đối với hoạt động thống kê khu vực kinh tế chưa được quan sát, Tổng cục Thống kê sẽ làm thế nào để đảm bảo số liệu thống kê có tính chính xác cao nhất? (Họp báo công bố Đề án khu vực kinh tế phi chính thức ngày 20/02/2019)
Trả lời:
(Ông Nguyễn Bích Lâm, Tổng cục trưởng, TCTK)
Khu vực kinh tế chưa được quan sát bao gồm 5 thành tố: (1) Hoạt động kinh tế ngầm, (2) Hoạt động kinh tế bất hợp pháp; (3) Hoạt động kinh tế phi chính thức chưa được quan sát, (4) Hoạt động kinh tế tự sản tự tiêu của hộ gia đình; (5) Hoạt động kinh tế bị bỏ sót trong các chương trình thu thập dữ liệu thống kê. Đặc biệt, 2 thành tố gồm hoạt động kinh tế ngầm và hoạt động kinh tế bất hợp pháp là thách thức khó khăn đối với hoạt động thống kê. Đã là kinh tế ngầm, kinh tế bất hợp pháp thì người dân không bao giờ khai báo. Thống kê Việt Nam cũng như Thống kê các nước trên thế giới sẽ phải tìm hiểu phương pháp thu thập thông tin, cách tiếp cận đánh giá các hoạt động kinh tế ngầm, bất hợp pháp.
Qua nghiên cứu kinh nghiệm các nước, có nước tiếp cận cả 2 phương pháp: Sản xuất và tiêu dùng. Tổng cục Thống kê cần phải xác định được nội hàm mỗi thành tố, trên cơ sở đó xác định những hoạt động để kiến nghị lên Thủ tướng Chính phủ đưa vào để thu thập thông tin; sau đó xác định phối hợp bộ, ngành nào để thu thập thông tin này. Phần Phụ lục trong Đề án đã đưa ra các công việc mà ngành Thống kê phối hợp các bộ, ngành triển khai thực hiện năm 2019 và năm 2020, để xác định nội hàm của từng thành tố trong khu vực kinh tế chưa được quan sát; sau đó báo cáo Thủ tướng Chính phủ giao cho các bộ, ngành có liên quan cùng phối hợp với TCTK thu thập thông tin.
Khi thực hiện Đề án, TCTK xác định đây khó khăn và thách thức đối với ngành Thống kê, TCTK không tham vọng xác định nội hàm của tất cả 5 thành tố, đặc biệt là 2 thành tố đầu. Trước tiên, TCTK sẽ xác định nội hàm của từng thành tố và xây dựng lộ trình trong từng năm để thu thập và bảo đảm tính khả thi. Mặc dù là khó khăn thách thức, song dưới sự chỉ đạo và điều hành của Chính phủ và phối hợp với các bộ, ngành, TCTK sẽ nghiên cứu thêm tài liệu quốc tế và tin chắc rằng sẽ triển khai thành công Đề án này trong những năm tiếp theo.