Tận dụng các nguồn dữ liệu phi truyền thống như dữ liệu do công dân[1] tạo ra (CGD) để lấp đầy khoảng trống dữ liệu đã và đang được thúc đẩy ở cấp địa phương, quốc gia và quốc tế, đặc biệt là để giám sát Mục tiêu phát triển bền vững (SDGs), nhằm đảm bảo các nhóm dân số bị thiệt thòi nhất được phản ánh trong dữ liệu và số liệu thống kê. Làm việc với CGD và những người tạo ra những dữ liệu đó, chẳng hạn như các tổ chức xã hội dân sự, cộng đồng địa phương có tổ chức và chính người dân cũng là một kênh tuyệt vời để các cơ quan thống kê quốc gia (NSO) tham gia và kết nối trực tiếp với người dân và cải thiện hơn nữa tính minh bạch, tính toàn diện và trách nhiệm giải trình của dữ liệu và chính sách, tiếp tục hoàn thành vai trò quản lý dữ liệu trong hệ sinh thái dữ liệu quốc gia.
Cũng có những thách thức trong việc tận dụng triệt để sức mạnh của CGD cho chính sách công. Chất lượng dữ liệu, đạo đức dữ liệu để thu hút người dân và tính bền vững của các dự án CGD để giám sát SDGs dài hạn đều đã được nêu ra trong một cuộc thảo luận gần đây tại Cuộc họp Nhóm chuyên gia của Liên hợp quốc về Khai thác dữ liệu của công dân cho Chính sách công và Giám sát SDGs. Sự thiếu tin tưởng giữa người dân (các tổ chức xã hội dân sự – CSOs) và các cơ quan chính phủ đôi khi có thể đóng vai trò là rào cản, ngăn cản việc sử dụng toàn bộ CGD.
Để giải quyết những thách thức đó, một chương trình Hợp tác về đóng góp của công dân đối với dữ liệu đã được ra mắt vào tháng 4 năm 2023, nhằm mục đích tập hợp tất cả các cộng đồng trong hệ sinh thái dữ liệu quốc gia để thúc đẩy sự hợp tác và chia sẻ kiến thức với những câu chuyện thành công và bài học kinh nghiệm. Thông qua nỗ lực hợp tác, các công cụ và hướng dẫn sẽ được phát triển để hỗ trợ CSOs và NSOs trong việc khám phá toàn bộ tiềm năng của CGD.
Ngày 27/9/2023, Cơ quan Thống kê Liên hợp quốc phối hợp với Viện Nhân quyền Đan Mạch sẽ tổ chức hội thảo về dữ liệu do công dân tạo tại Copenhagen, Đan Mạch. Hội thảo nhằm mục đích giúp người tham gia làm quen với các khung toàn cầu khác nhau chi phối số liệu thống kê nhà nước; và tạo điều kiện trao đổi kinh nghiệm và học hỏi lẫn nhau về việc tận dụng CGD cho chính sách công, bao gồm những thách thức phải đối mặt và bài học kinh nghiệm về cách vượt qua những thách thức. Một số chủ đề sẽ được đề cập bao gồm, nhưng không giới hạn chủ đề:
- Thu thập và xác nhận dữ liệu
- Việc sử dụng CGD cho chính sách công
- Đảm bảo chất lượng
- Cân nhắc về đạo đức và cách tiếp cận dữ liệu dựa trên quyền riêng tư
- Hợp tác giữa NSO với CSOs và xây dựng lòng tin
Hội thảo sẽ tạo điều kiện cho sự hiểu biết lẫn nhau giữa hai cộng đồng: NSOs và CSOs. Hội thảo nhằm mục đích nâng cao năng lực của cả NSOs và CSOs trong việc xây dựng niềm tin và vượt qua những thách thức trong việc khai thác sức mạnh của CGD, đồng thời tận dụng các nhiệm vụ và chuyên môn của các đối tác quốc gia và toàn cầu khác trong việc hỗ trợ công việc này, chẳng hạn như các viện nghiên cứu và các tổ chức nhân quyền quốc gia. Hội thảo cũng hỗ trợ xây dựng năng lực cho các quốc gia trong dự án Data for Now, trong việc áp dụng các nguồn dữ liệu sáng tạo như dữ liệu do công dân tạo ra để cải thiện tính kịp thời và mức độ chi tiết của dữ liệu cho việc giám sát SDGs.
Hơn nữa, các cuộc thảo luận được tổ chức trong hội thảo sẽ đóng góp những hiểu biết sâu sắc cho các cuộc tranh luận về việc phát triển khung khái niệm về dữ liệu công dân. Những thông tin chi tiết này sẽ cung cấp thông tin cho các cuộc thảo luận trong Cuộc họp nhóm chuyên gia kéo dài hai ngày, dự kiến diễn ra vào ngày 28-29 tháng 9 năm 2023. Cuộc họp chuyên gia sẽ tập trung vào: (1) Xem xét và thảo luận về dự thảo Khung khái niệm về đóng góp của công dân đối với dữ liệu; (2) Thảo luận về cách thức và các bước để vận hành Khung khái niệm; (3) Thảo luận về các cách vượt qua những thách thức chính trong việc tương tác với công dân trong các quy trình dữ liệu như chất lượng dữ liệu, xây dựng niềm tin và duy trì sự tham gia bền vững.
Thành phần tham gia hội thảo gồm:
- NSOs và các bên liên quan khác trong hệ thống thống kê quốc gia
- Các viện nghiên cứu
- Các tổ chức xã hội dân sự – CSOs
- Tổ chức Nhân quyền Quốc gia
- Các tổ chức khu vực và quốc tế có liên quan
Hội thảo sẽ tập trung vào các giải pháp thực tế và bài tập giải quyết vấn đề. Mỗi thành viên quốc gia tham gia sẽ được khuyến khích trình bày một thách thức cụ thể mà họ gặp phải khi hợp tác về đóng góp của công dân cho các sáng kiến dữ liệu. Đồng nghiệp từ các quốc gia khác sau đó sẽ cung cấp thông tin chi tiết, chia sẻ kinh nghiệm và đưa ra các giải pháp tiềm năng dựa trên bối cảnh của chính họ. Các phiên tương tác, thảo luận nhóm và phiên thảo luận nhóm sẽ được tổ chức để tạo điều kiện hợp tác và giải quyết vấn đề tập thể.
Anh Tuấn (dịch và tổng hợp)
Nguồn: https://unstats.un.org/UNSDWebsite/events/649
[1] Thuật ngữ “công dân” phải được hiểu theo nghĩa rộng, ví dụ: người tị nạn, người xin tị nạn và người di cư có thể không có quyền công dân ở quốc gia họ sinh sống, nhưng dù sao họ cũng là những người có quyền theo luật pháp quốc tế và quốc gia và phải đối mặt với những nhu cầu cụ thể không kém phần quan trọng cần được thu thập bằng dữ liệu đầy đủ.